23aiff: Ανασκόπηση Πέμπτης (28/9/2017)
Η Πέμπτη μπορεί άνετα να χαρακτηριστεί ως η μέρα που οι φεστιβαλικές ταινίες συνάντησαν τους «υπερήρωες», καθώς στο επίκεντρο τόσο του Jupiter’s Moon (Το Φεγγάρι του Δία) όσο και του Thelma (Θέλμα) οι κεντρικοί χαρακτήρες αποκτούν υπερδυνάμεις, οι οποίες φυσικά έχουν η καθεμιά και το δικό της συμβολισμό. Αυτές οι δυο ταινίες ήταν και τα highlights της ημέρας. Παράλληλα, προβλήθηκε το You Were Never Really Here (Δεν ήσουν ποτέ εδώ), παρουσία της Λιν Ράμσεϊ. Στην προβολή ήταν ο Αχιλλέας Βασιλείου και μας μεταφέρει. Από τις υπόλοιπες προβολές της ημέρας, Αγγελική Στελλάκη και Αντώνης Γκούμας μας μεταφέρουν:
Το Φεγγάρι του Δια (Jupiter Holdja)
Σκηνοθεσία: Κορνέλ Μουντρούτσο
Τον Ούγγρο σκηνοθέτη του Λευκού Θεού (White God), πρέπει να τον απολαύσουμε όσο προλαβαίνουμε εδώ στην Ευρώπη, γιατί τον βλέπουμε όπου να’ναι να βάζει πλώρη για Χόλιγουντ. Ιδιαίτερα, μάλιστα, μετά από την τελευταία του ταινία, Jupiter’s Moon, που κλείνει παιχνιδιάρικα το μάτι και στο εμπορικό σινεμά, χωρίς να χάνει το προσωπικό στίγμα της και τον κοινωνικό της προσανατολισμό. Στην ταινία ένας Σύριος πρόσφυγας προσπαθεί με τον πατέρα του και άλλη ομάδα μεταναστών να περάσουν παράνομα τα σύνορα, όταν σε συμπλοκή με την αστυνομία δέχεται θανάσιμα πυρά. Όχι όμως δεν πεθαίνει, αλλά ιπταται και μοιάζει να αποκτά υπερφυσικές ικανότητες.
«Πετάει, πετάει… ο πρόσφυγας»; Μετά τη συγκλονιστική αρχή, αλλάζουμε κεντρικό πρωταγωνιστή, για να παρακολουθήσουμε την ιστορία μέσα από τα μάτια ενός διευθαρμένου γιατρού που ανακαλύπτει τις ικανότητες του νεαρού και προσπαθεί να τις εκμεταλλευτεί προς όφελος του. Είναι ο τραγικά αμετανόητος σύγχρονος άνθρωπος, που δεν αλλάζει ακόμα και αν έρθουν τα πάνω-κάτω, ως νέος άπιστος Θωμάς δει μπρος τα μάτια του θαύμα ή γίνει αν θέλετε μάρτυρας μιας δευτέρας παρουσίας. Διότι ο Μουντρούτσο μοιράζει παντού ευθύνες μπήγοντας το μαχαίρι στο κόκκαλο, εκεί που είναι το πρόβλημα της ανθρώπινης φύσης και πιάνει από τα μαλλιά και τα θρησκευτικά ζητήματα, διατηρώντας την σαρκαστική και σκοπτική διάθεση του (φέρνοντας ως προς αυτό στη μνήμη την Ολοκαίνουργια Καινή Διαθήκη του Ζακό Βαν Ντορμαέλ). Αν λοιπόν ο νεαρός Σύριος σας θυμίσει ένα σύγχρονο Μεσσία, δεν είναι διόλου παράδοξο, μιας και κάθε μέρα μετανάστες γίνονται θύματα απάνθρωπης εκμετάλλευσης και οι απλοί πολίτες το έχουν αποδεχτεί. Όταν όλοι αυτοί οι σύγχρονοι «Μάρτυρες» δεν κάνουν τα αυτία να ιδρώνουν, τι άλλο πρέπει να γίνει για να αλλάξει ο κόσμος μας, …να αρχίσουν να πετάνε;
Δεν εξαγνίζει όλους τους μετανάστες, παρουσιάζει το φόβο της τρομοκρατίας που αναβλύζει μέσα από ορισμένους κύκλους τους και απασχολεί καθημερινά τον μέσο ευρωπαίο πολίτη, όμως η ταινία του προορίζεται περισσότερο για να αφυπνίσει τον τελευταίο να βελτιώσει την ψυχή του και σε δεύτερο χρόνο αν γίνεται να αλλάξει τον κόσμο. Ο νεαρός Σύριος κυνηγημένος από τον πόλεμο, από μια χώρα που βομβαρδίζεται ανελέητα φτάνει στην Ευρώπη αλλά ο πόλεμος μοιάζει να τον κυνηγά, συνεχώς περιστρέφεται, ακόμα και όταν πετάει, βρίσκεται συνεχώς σε «τροχιά», αυτόφωτος αλλά και εξαρτημένος από τους άλλους, αναζητώντας την επανένωση με τον πατέρα του. Η συσχέτιση αυτή με τους πλανήτες δίνεται από την αρχή στο θεατή, ενώ το Jupiter’s Island των Porcupine Tree θα ταίριαζε γάντι στο soundtrack. Γυρίζοντας σε 35άρι φιλμ, ο σκηνοθέτης περνά σε πιο εμπορικές νόρμες, χρησιμοποιεί εφέ και περιστρεφόμενα δωμάτια (βλέπε Inception κτλ.) δείχνοντας τις ικανότητες του σύγχρονου ευρωπαϊκού σινεμά. Έχει και δυο περίτεχνα και εντυπωσιακά μονοπλάνα, της εναρκτήριας σεκάνς που είναι ουσιαστικά μάχη, αλλά του -ίσως ακόμα περισσότερο εντυπωσιακού- μονοπλάνου της καταδίωξης με τα αυτοκίνητα.
Αντώνης Γκούμας
Τα Μυστήρια της Σικελίας
Σκηνοθεσία: Φάμπιο Γκρασαντόνια, Αντόνιο Πιάτσα
Η πραγματική ιστορία της απαγωγής και του βασανισμού ενός νεαρού αγοριού στην Ιταλία της δεκαετίας του 1990 μετατρέπεται από τους σκηνοθέτες Φάμπιο Γκρασαντόνια και Αντόνιο Πιάτσα (Salvo) σε ένα σκοτεινό παραμύθι έρωτα και βίαιης ενηλικίωσης. Όταν ο 13χρονος Τζουζέπε πέφτει θύμα απαγωγής από τη μαφία και εξαφανίζεται, η Λούνα, συμμαθήτριά του και ερωτευμένη μαζί του θα προσπαθήσει να κάνει κάτι για να τον βρει, σπάζοντας τη σιωπή που επικρατεί για τέτοιες υποθέσεις στη χώρα. Κι ενώ ο Τζουζέπε ζει τον δικό του Γολγοθά, η Λούνα θα βρει μέσα στο δάσος μια «πύλη» για να προσεγγίσει τον 13χρονο φίλο της.
Συνδυάζοντας στοιχεία ρεαλισμού και φανταστικού -όχι με τον τρόπο που το έκανε ο Γκιγιέλμο Ντελ Τόρο στον Λαβύρινθο του Πάνα, αλλά με ένα νατουραλιστικό ύφος- οι δύο σκηνοθέτες και σεναριογράφοι κάνουν μια διαφορετική ταινία για τη Μαφία από αυτή που μας έχει συνηθίσει το ιταλικό σινεμά. Μια ταινία θλιμμένη και ταυτόχρονα ονειρική, μία ταινία για ένα συλλογικό τραύμα που οι σκηνοθέτες το διαχειρίζονται με τους κανόνες του παραμυθιού, μέσα από μία τυπική ιστορία νεανικού έρωτα. Εξαιρετικά ώριμοι οι δύο νεαροί πρωταγωνιστές της ταινίας.
Αγγελική Στελλάκη
Θέλμα (Thelma)
Σκηνοθεσία: Γιοακίμ Τρίερ
Νεαρή φοιτήτρια που προέρχεται από θρησκόληπτη οικογένεια, συνειδητοποιεί τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα για συμφοιτήτριά της. Τα νέα αυτά συναισθήματα φέρνουν στην επιφάνεια και κάποιες παράξενες δυνατότητες. Η νεαρή κοπέλα θα κληθεί να ανακαλύψει από πού προέρχονται οι κρίσεις που βιώνει και πώς μπορεί να τις ξεπεράσει.
Σχόλιο για την θρησκεία και την αγάπη από τον Γιοακίμ Τρίερ, σκηνοθέτη του «Όσλο, 31 Αυγούστου» και «Reprise», σε μια ταινία που συνδυάζει την σκανδιναβική «ψυχρότητα» με το υπερφυσικό. Έξυπνο σχόλιο για την ενοχή και το πώς αυτή καθηλώνει τις δυνατότητές μας, σε μία εξαιρετικά φωτογραφημένη ταινία που μιλά για τα βαθύτερα ένστικτα.
Υπέροχη η νεαρή πρωταγωνίστρια της ταινίας, Έλι Χάρμποε.
Αγγελική Στελλάκη
O Θεριστής (Le Semeur / The Sower)
Σκηνοθεσία: Μαρίν Φρανσέν
Η βοηθός σκηνοθέτης των Χάνεκε και Ολιβιέ Ασάγιας αποφασίζει να μεταφέρει ένα μυθιστόρημα εποχής που περιγράφει τη ζωή ενός επαρχειακού χωριού που αλλάζει όταν κατ’εντολή του μονάρχη συλλαμβάνονται όλοι οι άντρες και μένουν οι γυναίκες μόνες. Ένα χρόνο μετά, κάνοντας μόνες τους όλες τις δουλειές και μη ξέροντας αν και πότε θα επιστρέψουν οι άντρες τους αποφασίζουν ότι θα μοιραστούν οι νεότερες όποιον άνδρα βρουν. Οι προσευχές τους εισακούγονται και ένας ευπαρουσίαστος άντρας ξεπροβάλλει. Αυτός κι η νοστιμούλα του χωριού ερωτεύονται, όμως η κοπέλα θα πρέπει να τηρήσει τον λόγο της στις άλλες γυναίκες και να του ζητήσει να τον μοιραστεί με τις άλλες γυναίκες, με σκοπό να μείνουν έγκυες… για να διασφαλίσουν τη διαιώνιση του είδους.
Αποτίοντας φόρο τιμής σε κλασικές γαλλικές ταινίες (Μανών των Πηγών, Καμίλ Κλωντέλ κτλ), σε καρέ 4/3, πετυχαίνει να αναπλάσει αξιοπρεπώς κάποιες στιγμές θερισμού που μοιάζουν βγαλμένες από πίνακες ή ταινία των αδερφών Ταβιάνι. Χάνει όμως στο να αποτυπώσει την ιδιοσυγκρασία, το ύφος, τη γλώσσα, νοοτροπίες της εποχής, ιεραρχίας στη γυναίκες, ως κουτσομπολιά και τραγούδια. Αυτό πιθανώς γίνεται επίτηδες, θέλοντας να δώσει ένα σύγχρονο αέρα ελευθερίας στις γυναίκες. Έχει όμως ένα θέμα άνισο, που μοιάζει αναποφάσιστη προς τα που να το πάει και πως να το διαχειριστεί, ίσως έτσι να είναι και το βιβλίο… Έλειπε όμως το έντονο πάθος, η σεξουαλική επιθυμία που αναβλύζει ή περισσότερα κωμικά στιγμιότυπα. Πάμπολλα παραδείγματα από τις γνωστές κωμωδίες Αριστοφάνη, στον κωμικό εφιάλτη της Τεστροστερόνης, ή τη φεμινιστική Μητριαρχία κι από εκεί στο The Beguiled που έγινε πρόσφατα ριμέικ, ο Θεριστής θα μπορούσε να αποτελέσει μια ευχάριστη παραλλαγή που πρόσθετε και την έννοια «βιολογικό ρολόι» στα προηγούμενα. Όμως η Φρανσέν θέλησε να προσδώσει «ποιότητα» έναντι χιούμορ, ενώ τελικά δείχνει ατολμία και επικεντρώνεται περισσότερο στο ειδύλλιο της κεντρικής ηρωίδας παρά σε ισότητα ή δικαιώματα γυναικών, θυμίζοντας σε στιγμές περισσότερο τηλεοπτικό σίριαλ. Και, επειδή υπάρχουν άπειρες ιστορίες που άνθρωποι, άντρες ή γυναίκες υπέμεναν την απομόνωση για χρόνια ο ένας από τον άλλο, συγνώμη, αλλά ερωτική επιθυμία και ανάγκη εγκυμοσύνης για τη να συνεχιστεί η ζωή είναι δυο εντελώς διαφορετικά πράγματα.
Αντώνης Γκούμας
Τα Σάουντρακ της Ζωής μας
Σκηνοθεσία: Ματ Σρέιντερ
To μουσικό ντοκιμαντέρ του Ματ Σρέιντερ Score: A Film Music Documentary, αποτελεί από τις πιο φιλόδοξες προσπάθειες να αποδωθούν τα σωστά εύσημα στους συνθέτες μουσικών θεμάτων του Χόλιγουντ για τις δημιουργίες τους και τη βαρύτητα που είχαν τελικά αυτές στη γενικότερη επιτυχία της ταινίας ή γνωστών σκηνών. Με άλλα λόγια παρελαύνει όλη η ανφάν γκατέ, Ένιο Μορικόνε, Ντάνι Έλφμαν, Αλεξάντρ Ντεσπλά, Χανς Ζίμερ, Τζον Γουίλιαμς και τόσοι άλλοι, όπως ο Moby, φυσικά παρέα με γνωστοί σκηνοθέτες και ανθρώπους του χώρου. Τι κάνει άραγε ένα σάουντρακ να ξεχωρίζει; Τι μεταμορφώνει μια σκηνή σε αξέχαστη ή μαγική; Πως αναλύεται το γνωστό riff του Ιντιάνα Τζόουνς και από τις δυο μουσικές του πλευρές και παραμένει από αμφότερες και τις δυο εξίσου αναγνωρίσιμο;
Από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του ντοκιμαντέρ, πέραν της ποικιλίας του, είναι ότι επιλέγει να βάλει τον κάθε δημιουργό να μιλήσει όχι τόσο για τις δικές του δημιουργίες, αλλά περισσότερο των άλλων. Εκεί θα ακούσετε πολύ ενδιαφέρουσες αναλύσεις από τους ειδικούς, που θα μπορούσε να πει κανείς ότι «ευλογούν τα γένια τους», όμως σκεφτείτε ότι μπορεί σε μερικές περιπτώσεις να αναλύουν το μουσικό θέμα ενός «ανταγωνιστή», που μπορεί να τους στέρησε το Όσκαρ εκείνη τη χρονιά. Σίγουρα έχει και την πλάκα του, όπως και στα στοιχεία που αποτελούν έμπνευση για δημιουργία, αν και παρά την υπερπληθώρα πάντα νομίζεις ότι κάποια ξεχάσανε ή περιμένεις κάποιο soundtrack που τελικά δεν αναφέρεται. Αυτό είναι αναμενόμενο, μιας και ο θεατής αναγκαστικά αντιπαραβάλει τα δικά του βιώματα και τις δικές του εμπειρίες, χωρίς αυτό να μειώνει την αξία του ως ένα ωραίο κινηματογραφικό και ταυτόχρονα μουσικό ταξίδι.
Αντώνης Γκούμας
