Μεγαλώνοντας (Boyhood)

Ένα εντυπωσιακό εγχείρημα που κράτησε 12 χρόνια, γύρισε ο σκηνοθέτης της τριλογίας Πριν / Μετά το ξημέρωμα και Πριν το Ηλιοβασίλεμα, Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, περιγράφοντας τη ζωή ενός αγοριού από τα 5 έως τα 18 του χρόνια. Κρατώντας το βασικό πυρήνα του σταθερό, τον πρωταγωνιστή του Έλαρ Κολτρέιν, την αδερφή του (στην πραγματικότητα κόρη του σκηνοθέτη) Λορελέι Λινκλέιτερ, την Πατρίσια Αρκέτ και τον Ήθαν Χωκ, γυρνώντας λίγα πλάνα ανά έτος, προσπαθεί να χτίσει μια σπονδυλωτή ταινία που να αποθανατίσει ρεαλιστικά το πέρασμα από την παιδικότητα στην εφηβεία -μεγαλειώδεις αλλαγές εξωτερικές και εσωτερικές και παράλληλα να αποτυπώσει δώδεκα χρόνια αλλαγές στην εποχή, τη μόδα και το στιλ, όλα αυτά μέσα σε ένα φιλμ που κρατά λίγο λιγότερο από τρεις ώρες. Μεγαλώνοντας… Πόσο είναι άραγε εφικτό να μείνει και ο ίδιος πιστός στην αρχική του ιδέα, δώδεκα ολόκληρα χρόνια μετά;

Η ταινία δεν είναι ντοκιμαντέρ -αν και ίσως θα έπρεπε. Είναι μυθοπλασία. Παρόλα αυτά, λόγω των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετώπισε αφήνει τεράστια κενά, μοιάζοντας περισσότερο με μικρά σκετσάκια παρά με ένα ολοκληρωμένο έργο. Φυσικά υπάρχουν πολλά ελαφρυντικά. Στο Χόλιγουντ (βάσει νόμου) δε γίνεται να συναφθεί συμβόλαιο διάρκειας άνω των επτά ετών και έτσι το όλο πρότζεκτ έγινε με πολύ ρίσκο και μεγάλο αγώνα. Γίνεται φανερό ότι ουσιαστικά δεν υπάρχει σενάριο, εξ’ου και φυσική ροή στην αφήγηση. Χαρακτήρες και στοιχεία εισάγονται και άλλοτε χρησιμοποιούνται, άλλοτε πάλι μένουν στα αζήτητα. Το ίδιο συμβαίνει και με την κινηματογράφιση που αλλάζει πολλά στιλ αλλά και ουσία (από το φιλμ στο ψηφιακό), αποτυπώνοντας αλλαγές και στο ύφος του ίδιου του σκηνοθέτη.

Έχοντας αγαπήσει τον σκηνοθέτη μέσα από την τριλογία του, συνηθισμένοι να μας παρέχει απλόχερα γεμάτο σενάριο, σκηνές γεμάτο «ζουμί» με αισθαντικά μονοπλάνα, νοήματα να απορρέουν από δυνατούς διαλόγους και αφήνουν ένα ηχηρό προσωπικό στίγμα ως άποψη, δεν μπορούμε παρά να είμαστε απογοητευμένοι από την κενότητα της νέας του ταινίας. Μια ισχνή παρουσία, που απλά θα θυμίσει σε στιγμές στοιχεία από την ‘τριλογία’.

Με άλλα λόγια, είναι  ένα έργο που δεν έχει να πει κάτι, περιγράφει μια μέση αμερικάνικη οικογένεια που η μάνα συνεχώς κάθε χρόνο αλλάζει συζύγους και δείχνει να γερνά πολύ πιο γρήγορα από τον συγκριτικά αγέραστο Ήθαν Χωκ, ο οποίος είναι ο μόνος που έχει κάποιους ενδιαφέροντες διαλόγους με το παιδί. Ο τίτλος ‘Boyhood’ δεν δικαιολογείται ιδιαίτερα, μιας και στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας η αδερφή του πρωταγωνιστή (και κόρη του σκηνοθέτη -μη το ξεχνάμε) έχει εξίσου εξέχον ρόλο και χρόνο στο φακό. Φτάνει δε να είναι άστοχος -ως τίτλος- όταν τελικά απλά περιγράφει μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο που θα αφορά τη συγκεκριμένη γενιά, ενώ θα μπορούσε να «ξεφύγει» κατακόρυφα σε κάτι το πιο διαχρονικό.

Η ολοκλήρωση της ταινίας μετά από 12 χρόνια προσπάθειας είναι από μόνη της επιτυχία και αξίζουν συγχαρητήρια στον δημιουργό της ιδέας και της υλοποίησης της. Δεν παύει όμως να είναι μια τεράστια χαμένη ευκαιρία για κάτι το συγκλονιστικό, που θα έδινε σωστή δουλειά σε βάθος, του σεναρίου και των κεντρικών ηρώων. Έχουμε ένα παιδί που μεγαλώνει μπρος στα μάτια μας και ουδέποτε τι διεργασίες γίνονται στο σώμα του αλλά πολύ περισσότερο στο μυαλό του. Κόντρα στο υποθάλπουν cinema verité, εδώ δεν θέλαμε οι χαρακτήρες να ‘παίζουν’ τους εαυτούς τους, χρειαζόμασταν κάτι πιο ανώτερο, διαχρονικό και εξιλεωτικό το οποίο απουσιάζει φανερά. Το έργο καταντά ένα παιχνίδι για τους ταλαιπωρημένους επί τόση ώρα θεατές να μαντεύουν πότε αλλάζουν οι χρονιές και να σχολιάζουν πόσο γέρασαν οι πρωταγωνιστές, νιώθοντας κι οι ίδιοι μετά το τέλος της ταινίας 100 χρονών. Γίνεται αναπάντεχα κουραστικό σε αρκετά σημεία που φαντάζουν αχρείαστα και μπήκαν «τιμητικά» προκαλώντας έως και το νευρικό γέλιο.

– Ten Years Gone, τραγούδησαν οι Led Zeppelin στο Physical Graffity: Το σινεμά είναι η μαγεία του να πεις μια ιστορία και να την κάνεις να μοιάζει ρεαλιστική για το θεατή. Με τη χρήση πολλαπλών ηθοποιών για ένα ρόλο σε διαφορετικές ηλικίες και με τα σύγχρονα εφέ για τη γήρανση βλέπουμε καθημερινά αποτελέσματα που δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τη συγκεκριμένη ταινία. Εκεί που το πέρασμα του χρόνου του φιλμ δεν το κάνει ο πανδαμάτωρ χρόνος  αλλά η μαεστρία του εκάστοτε σκηνοθέτη που αποτυπώνει εποχές και καταστάσεις. O Στιβ ΜακΚουίν κατάφερε με λίγους μήνες γυρίσματα και μέσα σε 2 ώρες να μας παρουσιάσει το 12 Χρόνια Σκλάβος και να κερδίσει το περσινό όσκαρ καλύτερης ταινίας. Ο Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ με 12 χρόνια γυρίσματα μας παρουσίασε το Boyhood και έμεινε αποστασιοποιημένος από το θέμα του χάνοντας μια μεγάλη ευκαιρία ενός πολύχρονου πονήματος.