Κλιντ Ήστγουντ

Γράφει ο Γιώργος Παππάς

Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στην κλειστή ομάδα του Facebook «…El Exilio…y…El Viaje…». Το επαναδημοσιεύουμε με αφορμή τα γενέθλιά του στις 31 Μαΐου.

Τα γουέστερν του Λεόνε, ευτυχείς συγκυρίες καθώς ο Κλιντ ήταν η επιλογή Νο 3154 για τον ρόλο, μετά από μακρά θητεία κομπάρσου σε ταινίες τρόμου και καουμπόικα στην τηλεόραση- Ευτυχής συνάντηση της εικονικότητας του ίδιου, του ταλέντου του Λεόνε (γιατί γυρίστηκαν άλλα πέντε χιλιάδες σπαγγέτι αλλά δεν ήταν τα ίδια), του Μορικόνε, των εικονικών κακών- Μακράν τα αριστουργήματα του είδους τους, ιδιαίτερα το τρίτο στην σειρά- Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και η πρώτη του ταινία στην επιστροφή στις ΗΠΑ, το Hang ’em High, όπου εκδικείται αυτούς που προσπάθησαν να τον λυντσάρουν, έλασσον μπροστά σε όλα τ’άλλα, έως και της σειράς το λες.

1968, διεύρυνση οριζόντων, πρώτη ευτυχής συνάντηση με τον Don Siegel, στο Coogan’s Bluff, μοντέρνος σερίφης που βλέπει και παθαίνει μέχρι να μεταφέρει επικυρηγμένο, καλή περιπέτεια, με ιδιάζουσα προσέγγιση των σχέσεών του με τις τρεις γυναίκες του έργου- Αμέσως μετά κάνει το Where Eagles Dare, υπέροχο πολεμικό όπου με τον Ρίτσαρντ Μπάρτον πρέπει να διηθήσουν σε αετοφωλιά των ναζί και να βρουν και τον προδότη, και το 1969 κάνει το μιούζικαλ γουέστερν Paint Your Wagon, περιπέτειες στην Άγρια Δύση όπου αντί να πυροβολούν ρίχνουν ένα (κακό) τραγούδι μαζί με τον Λη Μάρβιν, η μόνη σωτηρία είναι η Jean Sieberg ως σύζυγος και των δυο (και δεν ταίριαζε και με κανέναν από τους δυο).

1970, Ξανά με τον Don Siegel κάνουν το Τwo Mules for Sister Sara, δίδυμο με την καλόγρια πεταχτούλα Shirley McLaine, στα γυρίσματα κόντεψαν να την διώξουν γιατί ίχνος θηλυκότητας λέει, έπαιζε ξύλο μαζί τους (αρχικά ήταν να πρωταγωνιστήσει η Λιζ Τέιλορ μαζί του αλλά δεν της έβγαιναν τα ωράρια του Μπάρτον), απολαυστική βγήκε όμως η ταινία και η αντίστιξή του με την ΜακΛέην- Την ίδια χρονιά κάνει και το διασκεδαστικότατο Kelly’s Heroes,(από αυτά που κατά συρροήν γυριζόταν στην Γιουγκοσλαβία τότε γιατί ο στρατός της είχε ακόμη αυθεντικό υλικό 2ου παγκοσμίου) όπου ηγείται συμμορίας που αντί να πολεμά τους Ναζί κοιτάει να ληστέψουν τράπεζα, την παράσταση την κλέβουν οι υπόλοιποι, ο υπαρχηγός Τέλυ Σαβάλας, και ο χίπης της παρέας, Donald Sutherland.

Xρονιά ορόσημο επί 3 το 1971- και ο Dirty Harry για πρώτη φορά (ο Siegel και πάλι φροντίζει να το θυμόμαστε ελαφρώς καλύτερα από τα Death Wish του Τσαρλς Μπρόνσον, τέλος πάντων), και με τον Siegel ξανά το εκπληκτικό και παράξενο Beguiled, τραυματίας σε boarding school θηλέων (που λέει και η Nandia), εγείρει πάθη, εγείρει τσεκούρι η εκπληκτική Geraldine Page ως ηγουμένη, και σκηνοθετικό ντεμπούτο (με βοήθεια Siegel και πάλι), με το Play Misty for Me, η Ολέθρια Σχέση πριν την εποχή της, με την τρελή της μιας νύχτας να τον κυνηγά κι αυτόν και την όμορφη κοπελιά του, ιδιαίτερη μνεία στην μουσική που για πρώτη φορά αναδεικνύεται ως μείζων, εκλεκτική παράμετρος της φιλμογραφίας του Κλιντ.

1972-73 με αναμασήματα, το διασκεδαστικό Joe Kidd όπου ο κακός Robert Duvall τον προσλαμβάνει να συλλάβει τον επαναστάτη αλλά, το High Plains Drifter πρώτο γουέστερν που σκηνοθετεί, μιά από τα ίδια μου φαίνεται εμένα, σε πολλούς όμως ασκεί ιδιαίτερη γοητεία, ο μοναχικός εκδικητής κτλ, 2ος Κάλαχαν το Magnum Force, όπου έχει και Ασιάτισσα φιλενάδα νομίζω, και σκηνοθετεί και τον William Holden στο breezy ως γέρο που ερωτεύεται 17χρονη, α, τι ρομαντικό σύμφωνα με τον Κλιντ, απαιτούνταν επειγόντως αναδιαπραγμάτευση με την καριέρα του κι ας έπεφταν τα δολάρια στα ταμεία.

Για καλή του τύχη το 1974 εμπιστεύεται το νεαρό Μάικλ Τσιμίνο, στο Thunderbolt and Lightfoot, δίδυμο απατεώνων, που τους κυνηγούν άλλοι χειρότεροι, με τον Jeff Bridges σε πρώιμη μεγάλη στιγμή του (και υποψήφιο για β’ανδρικό μαζί με Φρεντ Ασταίρ και τον μισό Νονό 2), υποδειγματικό ως περιπέτεια, ιδεώδες ως buddy movie, με υποβόσκουσα μελαγχολία, εξαίρετη φωτογράφηση τοπίων, και πρόσθετο μπόνους για ορισμένους μας τη νεαρά που ονομάζεται Catherine Bach- Από τις κορυφαίες ταινίες του, ακολουθείται το 1975 από μία από τις χειρότερες, το Eiger Sanction, όπου είναι πρώην εκτελεστής της CIA, κορυφαίος καθηγητής τέχνης, και κορυφαίος αναρριχητής, οπότε καλείται να τα συνδυάσει όλα στις Ελβετικές Άλπεις, χάος χωρίς σωτηρία, άντε μόνο το ενδιαφέρον ταιριασμά του με την γοητευτικότατη έγχρωμη Vonetta McGee.

1976, το μεγαλύτερό του γουέστερν μέχρι το επόμενο, The Outlaw Josey Wales, εκδικητής στην Άγρια Δύση και πάλι, μαζεύοντας δίπλα του όλους τους κατατρεγμένους, ανάμεσά τους και την έρμη Sondra Locke, σύντροφό του μελλοντική για πολλά χρόνια- απίθανο το πώς βγήκε αριστούργημα από το αρχικό μυθιστόρημα ενός ακραίου τύπου (ο Μιχαλολιάκος ήταν μετριοπαθής μπροστά του), το μυστικό ήταν ο Φίλιπ Κάουφμαν που δούλεψε το σενάριο, το τελειοποίησε μέχρι που τσακώθηκε με τον Ήστγουντ για τα μάτια της Λόκε (μα βλέπαν καλά:), αλλά είναι ταινία Κάουφμαν αυτή στο αίμα της, στο πώς αναπνέουν τα τοπία και οι εποχές του χρόνου στην οθόνη- την ίδια χρονιά κάνει κι έναν Κάλαχαν ακόμη, το Enforcer, με παρτεναίρ μία που μετά έγινε τηλεοπτική φίρμα ως αστυνομικίνα στο Cagney and Lacey.

Έπεται μακρά εμπορική περίοδος, το Gauntlet από τα καλύτερα εξωφρενικά του (βλέπε την μεγαλειώδη απίστευτη σκηνή με το λεωφορείο σουρωτήρι) όπου συνοδεύει την μάρτυρα Sondra Locke, το δίδυμο ταινιών- ντροπή που έκανε με τον ουρακοτάγκο, Every Which Way but Loose το πρώτο, το σπουδαίο, εξαιρετικού χρονισμού Απόδραση από το Αλκατράζ όπου τελειοποίησε την συνεργασία του με τον Σήγκελ, και το Bronco Billy, απόπειρα παρωδίας του west, όπου είναι καουμπόης που πετάει μαχαίρια σε θίασο, μαζί με φυγόδικους και χαμένα κορμιά, κάτι ήθελε να πει, το ίδιο και ο Ώλτμαν στον Buffalo Bill ήθελε, κανείς δεν το είπε- Η ντροπή ολοκληρώθηκε με το Firefox, όπου πιλότος αυτός μπάινει ΕΣΣΔ και κλέβει υπερμοντέρνο πύραυλο, James Bond χωρίς χιούμορ και γυναίκες, δεν γίνεται, η πιο Ρηγκανική ταινία του ας πούμε.

Kι άλλα μη σημαντικά ακολουθούν, το 1982 το Honky tonk Man όπου ετοιμοθάνατος τραγουδιστής country πάει με τον ανηψιό του σε φεστιβάλ αλλά η ρημάδα η φυματίωση (ανηψιός ο υιός Kyle, κάποιες επιρροές στο μετέπειτα αριστούργημα A Perfect World), λάθος μουσική όμως, άλλος ένας Κάλαχαν στο Sudden Impact, το εξαιρετικό Tightrope όπου ψάχνει δολοφόνο κοινών γυναικών και συνειδητοποιεί τον σεξισμό του από την πολλή παρέα με την Genevieve Bujold, η πατάτα εποχής City Heat με τον Μπάρτ Ρέινολντς (αλλά αν το είχε σκηνοθετήσει ο Blake Edwards μπορεί να έβγαινε καλό), και η αναβάπτιση στο west με το Pale Rider, ίδιο θέμα πάλι με τα άλλα γουέστερν αλλά πολλή φροντίδα στα χρώματα και τα πλάνα, προάγγελος των επομένων.

Tο Heartbreak Ridge που ακολούθησε το 1986 είναι η αγαπημένη ταινία των απανταχού λοκατζήδων, ο ασυμβίβαστος στρατιωτικός προετοιμάζει παλικάρια να πάνε στην Γρανάδα, ό,τι και να μου πει κανείς έχει υφέρποντα (επιεικώς) φασισμό ετούτο- όμως αμέσως μετά, το 1988, ξεκινά η εποχή των αριστουργημάτων με το Bird, το jazz ποίημα (τι ευτυχής άνθρωπος ο Γουίτακερ που του΄έλαχαν 2 εικονικοί ρόλοι στη ζωή του…), εξυπακούεται αριστούργημα (το ερώτημα είναι αν αυτό είναι ανώτερο του Round Midnight ή το αντίθετο).

Tα κουλά του 1988-1989, ο τελευταίος Κάλαχαν στο Dead Pool, αξιομνημόνευτο για τον νεαρό ιρλανδό με την κοτσίδα τον Λάιαμ τον Νήσον, τον νεαρό τρελαμένο τύπο τον Τζίμ τον Κάρεϊ, και τους μούργους μαλλιάδες στην κηδεία του (ποιον μου θυμίζουν…Welcome to the jungle)- το έκτρωμα Pink Cadillac επίσης με εκείνη την, κάπως, Bernadette Peters, ξανά τον νεαρούλη Τζιμ Κάρεϊ ΚΑΙ τον Βryan Adams να δουλεύει σε βενζινάδικο (…), κι ένα με τον Τσάρλι Σην, το Rookie, ας μείνει ασχολίαστο.

1990, White Hunter, Black heart, ο Κλιντ κάνει τον Τζων Χιούστον που αντί να γυρίζει την Βασίλισσα της Αφρικής ψάχνει για σαφάρι, ποίημα που λέει πολλά και για τον ίδιο τον ‘Ηστγουντ, ειδική μνεία στην Marisa Berenson ως Χέπμπορν, και 1992, Aσυγχώρητοι, η θριαμβευτική επαν-ανάγνωση του γουέστερν, το Όσκαρ σκηνοθεσίας και καλύτερης ταινίας, o Χάκμαν στο δικό του 2ο Όσκαρ και ο Φρήμαν, η ελεγεία της Δύσης.

1993, μια εμπορική επιτυχία ως σωματοφύλακας του προέδρου στο In the Line of Fire, ωραιότατη περιπέτεια μου είχε φανεί τότε, πριν κάτι μήνες που το ξαναείδα έμοιαζε παλιό με την κακή έννοια (ειδικά ο ήστγουντ ως ερμηνευτής), από τα σπάνια ωραία ταιριάσματά του και με τη Rene Russo, και αμέσως μετά A Perfect World, κλάμα, κι άλλο κλάμα, αριστούργημα από τα λίγα που το χρεώνεται περισσότερο αυτός και λιγότερο ο πρωταγωνιστής Kevin Costner- έπαιζε και η Laura Dern, ούτε που το θυμόμουν, στις φωτογραφίες το είδα.

1995, Οι Γέφυρες του Μάντισον, γράψτε κάτι καλό κάποιος, είστε πολλοί που το αγαπάτε! (παρεμβαίνει ο Αντώνης Γκούμας και σημειώνει: “είναι ανατριχιαστικό πως δυο ηθοποιοι με πασιφανέστατη διαφορετική χημεία ανάμεσα τους μπορούν και ηλεκτρίζουν τόσο την ατμόσφαιρα”- 1997, Absolute Power, όπου γίνεται μάρτυρας εγκλήματος από τον Πρόεδρο Gene Hackman, ανεβαίνει στην εκτίμηση λόγω εξαιρετικότατου καστ: Hackman, Ed Harris, Laura Linney κόρη, Judy Davis…

1997, Midnight in the Garden of Good and Evil, μόνο σκηνοθέτης (αλλά έπαιζε η κόρη Allison), το ξαναείδα πριν κάτι μήνες, ωραίο είναι!, με τα χρώματα του Νότου, τον τυπικά αλλά ταιριαστά διεστραμμένο Spacey και τον Cusack και τον Jude Law, ακολουθούν τρία κουρασμένα, το True Crime όπου σώζει αθώο θανατοποινίτη, καλά να πάθεις James Woods, το Space Cowboys που όφειλε να είναι καλύτερο με τόσες μορφές μαζεμένες, και το Blood Work που έχει μια ωραία μελαγχολία καθώς ασθενεί αναζητώντας την λύση του εγκλήματος- και η σχέση του με την Angelica Huston άξιζε πολύ περισσότερη ανάλυση- η Αντζέλικα θα ήταν ιδιανικό ταίριασμά του σε κάποια ταινία, κακώς δεν προέκυψε.

2003, Μυστικό Ποτάμι, Ok, είναι πάνω απ’όλα ταινία του Πεν, αλλά η αίσθηση του προαστίου, η καθοδήγηση τόσων άλλων ηθοποιών (μέχρι κι ο Τιμ Ρόμπινς πήρε Όσκαρ!, ο Κέβιν Μπέικον έπρεπε να το πάρει!), η κλιμάκωση, όλα είναι του Κλιντ- πιθανώς άξιζε το Όσκαρ σε σχέση με τον Άρχοντα (βέβαια το λέμε έχοντας υποστεί και τα Χόμπιτ και το ξεθώριασμα του Άρχοντα- το Μυστικό Ποτάμι δεν έχει χάσει διόλου από την δυναμική του, το αντίθετο)- Και αμέσως μετά, 2004 Million Dollar Baby, δεν λέω τίποτε, δυναμίτης αλλά και τραγούδι μελαγχολικό του Tom Waits, στο απόγειο όλοι, και η Ηilary Swank, και ο Morgan Freeman, και ο ηθοποιός Eastwood, 2ο Όσκαρ ταινία-σκηνοθεσία, και 2ο Όσκαρ της Swank, και Όσκαρ του Φρήμαν, επισφράγιση σε αυτή την διετία ότι είναι στους μεγάλους μεγάλους της Iστορίας.

Tα υπολοιπα τα πρόσφατα, σεβασμός στο Flags of Our Fathers, υψηλή αισθητική στην Iβοτζίμα, ενδιαφέρουσα η απόπειρα διπλής ανάγνωσης, κάνουν ωραία τριλογία με το Grand Torino που την ίδια ανάγνωση προσπαθεί να κάνει- Τα αμιγώς σκηνοθετικά, Changeling με την Angelina να είναι πάντα Angelina, το Invictus δώρο στον Φρήμαν αλλά εγώ βαρέθηκα, το Hereafter κάτι ήθελε να πει, δεν το είπε, χαζεύαμε την Cecile τουλάχιστον, το J Edgar ας μην το σχολιάσουμε, στο trouble with the Curve έδενε ωραία με την Amy Adams, για το Jersey Boys αναζητείστε την ωραία ανάλυση του Konstantinos, για το American Sniper αυτήν του Ilias- Να είναι καλά να αναγεννάται και να μας εκπλήττει. Eπιστρέφει το 2016 σε πρώτη συνάντηση με τον Τομ Χανκς, δεν ξέρω τι ταινία θα βγάλει από τον πιλότο που προσυδάτωσε στο ποτάμι το αεροπλάνο, δείχνει μια τάση να ανιχνεύει τους δικούς του American heroes.