Ταινία γροθιά στον Καπιταλισμό!

O Κώστας Γαβράς μιλά εκ μέρους μας για την οικονομική κρίση και μας κάνει να νοιώθουμε περήφανοι που είναι Έλληνας!

Το ταλέντο και η αξία του γνωστού σκηνοθέτη είναι διεθνώς αναγνωρισμένη. Δε σταματά όμως εκεί, αλλά συνεχίζει να προσφέρει, με όπλο του την τέχνη και πιστό σύντροφο την δημιουργικότητα του. Πρόσφατα είχα ξαναδεί, μια από τις πολύ αγαπημένες μου ταινίες, “Το Τσεκούρι” (Le couperet, 2005) και συνειδητοποίησα τελικά πόσο προφητική ήταν! Η νέα του ταινία “Το Κεφάλαιο” (Le Capital) πιο ώριμη και κατασταλαγμένη -παιδί της κρίσης- έρχεται να  μιλήσει ξεκάθαρα και να ρίξει πραγματικά γροθιά στο στομάχι του καπιταλισμού. Σκεφτόμουν με την κρίση να έχει πάρει παγκόσμιες διαστάσεις, τις μαζικές απολύσεις και την ανεργία να πλήττουν αρκετές χώρες, τι έκαναν οι σκηνοθέτες για αυτό; Είδαμε μια προσπάθεια, λίγο ιδιόμορφη όσο κι ο δημιουργός της, από τον Κρόνεμπεργκ με το Cosmopolis. Απαλά την αγγίζει ίσως ο Δρόμος του Χρήματος (Margin Call, 2011) που παραπέμπει περισσότερο σε Wall Street (1987 και 2010). Σε καμία περίπτωση πάντως δε φτάνουν  το Κεφάλαιο που με ελληνικό σαρκασμό και γαλλική φινέτσα πραγματικά με εντυπωσίασε.

[highlight color=”eg. yellow, black”]Όχι κι άσχημα για έναν αφτιά ξωτικο-πρίγκηπα – Gimli[/highlight]

Με το “Τσεκούρι” να αποτελεί προάγγελο της τωρινής του ταινίας o Γαβράς διεισδύει στον κόσμο των οικονομικών μεγάλων παιχνιδιών. Όπως μας είπε, χρειάστηκαν τρία χρόνια για την ολοκλήρωση, δυο για το σενάριο και ένα για τα γυρίσματα. Τα γυρίσματα έγιναν με περιορισμένο budget, κάτι αντίθετο με το ύφος που ήθελε η ταινία να περάσει, κρυφοκοιτάζοντας τις ζωές αυτών που κανονίζουν τις τύχες στα πλούσια σαλόνια και τα meeting των ανθρώπων που κάθονται σε υψηλές καρέκλες. Αυτό δεν φαίνεται καθόλου στην ταινία και είναι ένα από τα πολύ θετικά στοιχεία. Ωραία κίνηση της κάμερας, υποδειγματικά αμόρσα και αριστοτεχνικά καδραρίσματα έρχονται να υποστηρίξουν το καλοδουλεμένο σενάριο. Από την άλλη έχουμε τον κεντρικό ήρωα το επίκεντρο του δράματος. Για την επιλογή του χαρακτήρα επιλέχθηκε ο Gad Elmaleh ο οποίος είναι πολύ καλός κωμικός γνωστός στη Γαλλία. Ήταν ένα στοίχημα και για τον ίδιο να δοκιμάσει να παίξει κάτι διαφορετικό. O Elmaleh πραγματικά επιβεβαιώνει τον σκηνοθέτη για την επιλογή του παίζοντας πάρα πολύ καλά. Μπορούμε στο βλέμμα του να διακρίνουμε τον Αμερικάνο Nicolas Cage ή τον πρόεδρο Πούτιν, τον σεμνό οικογενειάρχη ή τον αμείλικτο επιχειρηματία, το τραγικό πρόσωπο ή τον δυναμικό πρόεδρο. Η μεγάλη επιτυχία στον χαρακτήρα είναι ότι είναι ρεαλιστικός. Έχει ευαισθησίες, προβληματισμούς, συμπόνια. Θα μπορούσε να είναι ένας από εμάς. Όταν καλείται να παίξει στα μεγάλα σαλόνια θα κονταροχτυπηθούν τα “θέλω” του με τα “πρέπει”. Συχνά θα δούμε πολύ ωραία δοσμένο από το σκηνοθέτη την καρδιά του να επιθυμεί να πράξει άλλα από αυτά που θα επιλέξει τελικά. Όλη η ταινία είναι μια μεγάλη μεταμόρφωση για αυτόν, μιας που θα κληθεί να κολυμπήσει με τους καρχαρίες και θα προσπαθήσει να βγει πρώτα νικητής και (ίσως) και ζωντανός!   O πειρασμός όμως, όπως θα δείτε, έχει πολλά πρόσωπα. Πολύ εύστοχα νοήματα και ερωτήματα για προβληματισμό δίνονται από όλους τους ρόλους, ακόμα και από τους πιο μικρούς, όπως την λογομαχία με τον θείο του πρωταγωνιστή. H γλώσσα του χρήματος είναι πλέον τα αγγλικά και θα τα δούμε να εναλλάσσονται έξυπνα με τα γαλλικά και όχι μόνο όταν συνδιαλέγεται με ξένους εταίρους (Gabriel Byrne). Τα λεφτά αλλάζουν συνεχώς χέρια, αυξάνονται μειώνονται, όμως δε θα δούμε πουθενά στην ταινία χρήματα. Όλα είναι πλασματικά, όλα είναι νούμερα, απλοί αριθμοί. Οι τραπεζίτες παρουσιάζονται σαν παιδιά που παίζουν. Όμορφος παραλληλισμός με τα νεαρά παιδιά που παίζουν μανιωδώς παιχνίδια υπολογιστών. Όπως είπε και στην ομιλία του μετά τα παιδιά με τους υπολογιστές μοιάζουν πολύ με το παιχνίδι των μεγάλων (τραπεζιτών, χρηματιστών κτλ). Παίζεις ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι και δε παίρνεις κάτι, μόνη ανταμοιβή είναι το σκορ ένας αριθμός που συνεχώς αυξάνεται και τίποτα άλλο. Το δεύτερο μέρος εμβαθύνει περισσότερο στα οικονομικά παιχνίδια και μετατρέπει την ταινία σε θρίλερ αυξάνοντας τους ρυθμούς και τη δράση που ίσως γίνει κουραστική για κάποιους που δεν έχουν τόση επαφή με οικονομικούς όρους, τραπεζικό σύστημα, μετοχές, εταιρικές συγχωνεύσεις και εξαγορές. Αν το παρακολουθήσετε προσεκτικά θα δείτε πως κορυφώνεται η ροή της ιστορίας και η τελική μεταμόρφωση του ήρωα.

Όπως δήλωσε και ο σκηνοθέτης στο τέλος η ταινία δεν έρχεται να δώσει απαντήσεις, αλλά να θέσει τα ερωτήματα. Ο κεντρικός ήρωας δυο φορές (στην αρχή και το τέλος) στρέφεται προς την κάμερα μιλώντας στο κοινό. Δεν θέλω να αποκαλύψω τίποτα και να σας στερήσω τη χαρά από το να το βιώσετε μόνοι σας, το μόνο που θα πω είναι ότι βρίσκω το τέλος πραγματικά Σ-Υ-Γ-Κ-Λ-Ο-Ν-Ι-Σ-Τ-Ι-Κ-Ο!

Έχετε ποτέ σκεφτεί; Μπορεί αν δεν υπήρχαν οι συνθήκες να μην έβγαιναν ποτέ έργα όπως το “Μεγάλο Τσίρκο”. Θέλει όμως θάρρος, τόλμη και προσεγμένα πατήματα για να μπορέσει κανείς να κάνει μια τέτοια ταινία. Πρόκειται για μεγάλη στιγμή στην καριέρα του Κώστα Γαβρά. Εγώ ως σινεφίλ, ως ένας άνθρωπος που έχει επαφή με τα οικονομικά, ως άνθρωπος που έχει βιώσει την ανεργία αλλά και ως Έλληνας εγκλωβισμένος σε μια χώρα περνά πολλά (και τα δυσκολότερα έπονται) που του βγάζω το καπέλο.

Διαβάστε επίσης: για την πρεμιέρα “Ο Κ.Γαβράς παρουσίαζει το Κεφάλαιο”

Διαβάστε επίσης: κριτική του Cosmopolis “Ο Βιτρούβιος κυκλοφορεί με λιμουζίνα”

Διαβάστε επίσης: το άρθρο της Φράνσις “O Καρχαρίας του Θεού”

Διαβάστε επίσης: (το παλιότερο αφιέρωμά μας) Η οικονομική κρίση στη μεγάλη οθόνη