Ιβάν ο Ρυθμιστής
Πως θα εξελισσόταν η ιστορία, αν ο Άϊβαν Λοκ, ικανότατος και φερέγγυος πολιτικός μηχανικός που κατασκευάζει μεγαθήρια , δεν βρισκόταν μέσα στην αμαξάρα του αλλά σε κάποιο λεωφορείο, έστω χωρίς άλλους επιβάτες, ή βαγόνι του μετρό; Θα είχε αυτό άραγε κάποια επίδραση , και ποια; Το ότι η ταινία του Steven Knight με τον τίτλο LOCKE εκτυλίσσεται εξ ολοκλήρου μέσα στην καμπίνα ενός ιδιωτικού αυτοκινήτου, με τον Tom Hardy να δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας, ψυχραιμίας, αυτοσυγκέντρωσης και γοητείας, ίσως έχει κάποια σημασία , ως όρος του επιχειρήματος που ερμηνευτικά τουλάχιστον, κρύβεται στην ιστορία που αφηγείται. Η ταινία είναι εξαιρετική- όχι μόνο λογω της φοβερής ερμηνείας του μοναδικού εμφανιζόμενου στα πλάνα, Hardy, όσο και των υπόλοιπων ηθοποιών (των οποίων ακούμε μόνο τις φωνές, μέσω τηλεφώνου), όχι μόνο λόγω της εξαίρετης μουσικής του Dickon Hinchliffe (συνθέτης και στην έτερη ταινιάρα OUT OF THE FURNACE θυμίζω), αλλά κυρίως, κατά προσωπική εκτίμηση, επειδή αποτελεί ένα μεγαλειώδες μονόπρακτο περί μοναξιάς, και μια λαμπρή ευκαιρία για τον αγαπημένο Hardy να μας δείξει πόσο ηθοποιάρα είναι .Διαθέτει ένα πολύ ενδιαφέρον σενάριο, το οποίο προκαλεί σκέψεις σχετικά με το πόσο , και αν, είμαστε ανεξάρτητοι απ ΄τους άλλους, πόσο εύκολο ή όχι είναι να σπάσεις συμφωνίες, συνήθειες, σχετικά με το αν εν τέλει είμαστε μονολογικά ή διαλογικά όντα ( αν δηλαδή διαμορφωνόμαστε όντες σε αντιπαράθεση/διάλογο με τους άλλους, ή όχι).
Ο ‘Αϊβαν Λοκ λαμβάνει ένα μήνυμα από μία γυναίκα του παρελθόντος του, και εν μία νυκτί ανατρέπει βεβαιότητες, παρατάει εργασιακές εκκρεμότητες και οικογένεια, για να διορθώσει , όπως τονίζει, το λάθος του, να μην επαναλάβει κατ’ ουσίαν την απαράδεκτη συμπεριφορά του (απόντος) πατέρα του προς αυτόν, πριν πολλά χρόνια. Ας έχουμε υπόψη πάντως μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη που υποστηρίζει ότι τείνουμε να ξανακάνουμε τις μαλακίες των απόντων γονέων μας, όχι επειδή είμαστε ηλίθιοι ή ανίκανοι να τις αποφύγουμε, αλλά επειδή έχουμε ζωτική ανάγκη από την ύπαρξη γονεϊκής φιγούρας στη ζωή μας…
Το αξιοσημείωτο μ’αυτή την ταινία είναι πως ενώ κατ’ αρχάς παρακολουθούμε έναν άνθρωπο με στιβαρότητα κι αυτοπεποίθηση να οδηγεί την αυτοκινητάρα ΤΟΥ, να ρυθμίζει τις υποθέσεις ΤΟΥ, να έχει τον έλεγχο της ζωής ΤΟΥ, όσο προχωράει η ιστορία και ακούμε τις αντιδράσεις/λεγόμενα των συνομιλητών του στο τηλέφωνο, συνειδητοποιούμε ότι το κρύσταλλο της σιγουριάς του δουλευταρά ‘Αϊβαν αρχίζει να ραγίζει επικίνδυνα. Ο Hardy ερμηνεύει εξαιρετικά τον Λοκ, δεν μπορείς να μην τον συμπαθήσεις (τον Λοκ ). Εντάξει, έχει ένα σοβαρότατο προσωπικό θέμα να διευθετήσει αλλά δεν είναι ανεύθυνος γάιδαρος, μιλάει όλη νύχτα (κυριολεκτικά) στο κινητό του με τους συνεργάτες του (οδηγώντας παράλληλα) για να διασφαλίσει ότι όλα θα λειτουργήσουν ρολόι ακόμη και εν τη απουσία του .Πού το κακό; Τηλεφώνησε και στην οικογένειά του το παιδί, τους ενημέρωσε για τα καθέκαστα και τώρα οδηγεί με 90 χιλιόμετρα προς Λονδίνο. Πρότυπο εργαζόμενου και οικογενειάρχη ε;
Ο Hardy πλάθει έναν ακαταμάχητο, γοητευτικότατο, ψύχραιμο τύπο, πρότυπο νηφαλιότητας, ήρεμος δίνει οδηγίες στους συναδέλφους του μέσω τηλεφώνου, κατευθύνει τα πάντα. Εδώ ακριβώς βρίσκεται η τραγικότητα και το κλειδί της ταινίας που την κάνει ταινιάρα : ο Λοκ πορεύεται στη νύχτα επαναλαμβάνοντας σαν mantram μια φράση: “I want to talk about a practical, next step”. Αυτή η φράση βγαίνει συχνά απ΄τα όμορφα χειλάκια του. Είναι εργοδηγάρα ο ‘Αϊβαν, έχει φτιάξει δεκάδες οικοδομές, ξέρει πως χειριστεί μια κρίση, έχει γνωριμίες, αξιόπιστο όνομα στην πιάτσα, θα βρει τη λύση. ‘Έκανε μια… παρασπονδία ο ‘Αϊβαν, όντας ευάλωτος ψυχικά, έχει την εντιμότητα να το πει στη σύζυγό του, θα βρει τη λύση, θα δείξει κατανόηση η Κατρίνα του ( πολύ καλή η Ruth Wilson ) , η μητέρα των δύο αγοριών του, θα το ρυθμίσει το θέμα, είναι σίγουρος.
To εξοργιστικό με την αυτοπεποίθηση του ‘Αϊβαν είναι πως λογαριάζει χωρίς τον ξενοδόχο, κι ο ξενοδόχος εν προκειμένω είναι οι αντιδράσεις των συνομιλητών του, σε όσα κάνει/ λέει. Ο ‘Αϊβαν νιώθει σίγουρος ότι θα ρυθμίσει όλα τα ζητήματα με τη δουλειά και την οικογένειά του, σα να ρυθμίζει τον τύπο του τσιμέντου που θα πέσει στον σκελετό του κτιρίου που χτίζει. Σα να ρυθμίζει τον πλοηγό του αυτοκινήτου του (πολύ ωραία αλληγορικός ο συνδυασμός των λεγομένων του Λοκ με το κοντινό πλάνο της πορείας του οχήματός του, μέσω της συσκευής στο παρμπρίζ : ο ‘Αϊβαν προχωράει μόνος κυριολεκτικά, μόνος με τις συνέπειες των πράξεών του, μόνος με το “φάντασμά” του πατέρα του που τον βασανίζει ακόμη. Στην ουσία, όσα κάνει αυτή τη νύχτα τα κάνει επειδή ΔΕΝ θέλει να μοιάσει στον πατέρα του).
Είναι εξαιρετική η ταινία του Knight επειδή προκαλεί την υποψία : βρε μήπως τελικά ο κύριος Λοκ είναι ένα κάθαρμα και μισό; Όλη αυτή η εξοργιστική (αν και μη συνοδευόμενη από έπαρση) και μαζί (ναί, οξύμωρο) καθησυχαστική για τον θεατή σιγουριά του, ότι όλα θα τα τακτοποιήσει, θα σβήσει τα λάθη του, θα καθαρίσει τις βρωμιές, και όλα μα όλα, θα γίνουν όπως ήταν πριν. Ποιός άνθρωπος δεν επιθυμεί διακαώς κάτι τέτοιο; Να κάνει τη διαολιά/στραβοτιμονιά/λαδιά/έγκλημα, και να επανορθώσει; να επαναφέρει τα πράγματα στο πριν της πράξης του; Ο ‘Αϊβαν με τη θαυμαστή ηρεμία του- παρά την πολύωρη οδήγηση- τα αδιάκοπα τηλεφωνήματα και τον πυρετό που τον πολιορκεί, μεταδίδει στον θεατή ένα ανεβαστικό μήνυμα : αρκεί ένα καλό αυτοκίνητο με κινητό- “τζάμι” , ψυχραιμία και οργανωτικό πνεύμα για να τακτοποιήσεις όλη τη ζωή σου μέσα σε μια νύχτα. Και μόλις βγεί ο ήλιος το επόμενο πρωινό, αυτο που έζησες θα μοιάζει μ’ ένα κακό όνειρο.
Ευτυχώς το σενάριο εξισορροπεί τη σκανδαλώδη αυτοπεποίθηση του ωραίου εργοδηγού, με την ίδια τη ζωή η οποία ως γνωστόν είναι μεγάλη σκύλα: η αντίδραση των εργοδοτών, συναδέλφων, συζύγου του Λοκ δεν είναι τόσο… βολική γι’ αυτόν. Κι αυτό το θεωρώ σπουδαίο στοιχείο , αν ερμηνεύσουμε την ταινία ως πόνημα περί εγωισμού. Είναι εξοργιστική η η σιγουριά του πρωταγωνιστή μας, όσο κι αν η οργή μας νοθεύεται από συμπόνοια για τα προβλήματά του, τα οποία βεβαίως θα μπορούσε να έχει αποφύγει. Συνεπώς, τίποτα απ’ όσα ειπώθηκαν αυτή τη νύχτα δε θα είχε ειπωθεί αν ο Λοκ δεν είχε “στραβοπατήσει”. ‘Ετσι;
Ο Άιβαν πιστεύει ίσως, ότι η ευγένεια, η σταθερότητα της φωνής του και ο συγκροτημένος λόγος του θα γκρεμίσουν όλες τις άμυνες του “αντιπάλου”, θα κάνουν τους συναδέλφους / σύζυγο του να λυγίσουν μπροστά του όλο κατανόηση. Θα γίνει εν τέλει το δικό του… θα τα διορθώσει όλα, όπως διορθώνει το στραβό τούβλο στον τοίχο της οικοδομής του. Ο ‘Αϊβαν ίσως πιστεύει κατά βάθος-βάθος, ότι και οι άνθρωποι είναι δεκτικοί διόρθωσης και ρύθμισης/διευθέτησης όπως οι ελαττωματικές κατασκευές. Δυστυχώς ή ευτυχώς όμως, δεν είναι έτσι. Το ανοιχτό φινάλε, μοιάζει λυτρωτικό για τον ίδιο αλλά και για τον ψυχισμό του θεατή- μέσα σ’ όλη τη μαύρη αναποδιά μιά αχτίδα φωτός , μιά αγκαλιά του γνέφει. Το ερώτημα είναι , αν ο κύριος Λοκ είναι καταδικασμένος να επαναλαμβάνει την ίδια συμπεριφορά, πάντα με τις καλύτερες προθέσεις και πάντα επειδή επιθυμεί να διορθώσει ένα λάθος του.
