Μουντιάλ: Κινηματογραφικό Ταξίδι στις χώρες του 7ου Ομίλου

Έβδομος Όμιλος: Γερμανία, Πορτογαλία, ΗΠΑ, Γκάνα

Αυτές τις ημέρες όλη η υφήλιος γυρίζει γύρω από μια μπάλα. Το Παγκόσμιο Κύπελλο είναι η μεγάλη γιορτή του ποδοσφαίρου και μας δίνει μια υπέροχη αφορμή: να παρουσιάσουμε ένα κινηματογραφικό πανόραμα προς τιμήν των χωρών που συμμετέχουν στη φετινή διοργάνωση.

Χωρισμένο σε ομίλους, κάθε άρθρο δίνει μία σύντομη επισκόπηση της κινηματογραφικής ιστορίας κάθε χώρας. Φυσικά, δεν χωράνε ούτε όλες οι ταινίες, ούτε όλοι οι δημιουργοί (γι’ αυτό ονομάζεται και σύντομη επισκόπηση).

Κυρίαρχη στα γήπεδα, η Γερμανία υπήρξε πρωτοπόρος στο ξεκίνημα του σινεμά, χαρίζοντας σπουδαίες ταινίες από σπουδαίους σκηνοθέτες. Άλλη μία άνοδο γνώρισε τη δεκαετία του 1960, αλλά οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι και η προσπάθειες ανοικοδόμησης άφησαν βαρύ πλήγμα και στο σινεμά. Στην Πορτογαλία, το σινεμά δεν αναπτύχθηκε όσο στην Ισπανία -εξαιτίας και της χούντας-, ωστόσο με τις ταινίες κυρίως του Μανοέλ Ντε Ολιβέιρα το πορτογαλικό σινεμά κατάφερε να γράψει τη δική του ιστορία. Στα γήπεδα δεν κατάφερε να προχωρήσει πολύ παρακάτω, αλλά στο σινεμά, παίζει μπάλα σχεδόν μόνο του. Ο λόγος για το αμερικανικό σινεμά και την κυριαρχία του Χόλιγουντ. Μπορεί να μην γνωρίζατε για το σινεμά της Γκάνας, αλλά η αφρικανική χώρα έχει μια αναπτυσσόμενη κινηματογραφική βιομηχανία (μικρότερη του Νόλιγουντ) βέβαια, ενώ διαθέτει και δική της… σχολή σχεδίασης αφισών!

• Διαβάστε επίσης: Το κινηματογραφικό ταξίδι των Cinεπιβατών στις χώρες του 1ου Ομίλου
• Διαβάστε επίσης: Το κινηματογραφικό ταξίδι των Cinεπιβατών στις χώρες του 2ου Ομίλου
• Διαβάστε επίσης: Το κινηματογραφικό ταξίδι των Cinεπιβατών στις χώρες του 3ου Ομίλου
• Διαβάστε επίσης: Το κινηματογραφικό ταξίδι των Cinεπιβατών στις χώρες του 4ου Ομίλου
• Διαβάστε επίσης: Το κινηματογραφικό ταξίδι των Cinεπιβατών στις χώρες του 5ου Ομίλου
• Διαβάστε επίσης: Το κινηματογραφικό ταξίδι των Cinεπιβατών στις χώρες του 6ου Ομίλου

Γερμανία

Η έτερη ομάδα του τελικού -μετά την Αργεντινή, για το σινεμά της οποίας μιλήσαμε στο προηγούμενο θέμα. Το γερμανικό σινεμά στα πρώτα του χρόνια εισήγαγε μία σειρά από πρωτοπορίες. Ο Μαξ Σκλαντανόβσκι είναι ο άνθρωπος που πραγματοποίησε την πρώτη κινηματογραφική προβολή στην Ευρώπη με εισιτήριο σε βαριετέ του Βερολίνου την 1η Νοεμβρίου 1895, χρησιμοποιώντας το δικό του σύστημα προβολής. Αργότερα, στην θρυλική προβολή στο Παρίσι είδε ότι ο κινηματογράφος των αδελφών Λιμιέρ ήταν ανώτερος από το δικό του σύστημα, το Bioscope.

Μία από τις πρώτες ταινίες του Σκλαντανόβσκι

Η μεγαλύτερη συνδρομή του γερμανικού σινεμά στο παγκόσμιο στερέωμα θεωρείται ο γερμανικός εξπρεσιονισμός. Πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γερμανία -όπως και ο υπόλοιπος κόσμος- πειραματιζόταν με το νέο μέσο, χωρίς να επιδείξει κάποια άξια λόγου παραγωγή. Μερικές από τις ταινίες που είναι γνωστές από εκείνη την περίοδο είναι Ο Φοιτητής της Πράγας (1913), μεταφορά έργου του Έντγκαρ Άλαν Πόε σε σκηνοθεσία Στέλαν Ράι, Πάουλ Βέγκενερ και Γκόλεμ (1914), επίσης του Πάουλ Βέγκενερ σε συνεργασία με τον Καρλ Μπέζε. Οι ταινίες αυτές θεωρούνται από τις πρώτες -αν όχι οι πρώτες- στο είδος του τρόμου.

Στην περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η παραγωγή μειώνεται. Ωστόσο, η κυβέρνηση, κατανοώντας τη σημασία που έχει το σινεμά -ειδικά για το ηθικό των στρατιωτών- ξεκινά μια προσπάθεια συνένωσης των γερμανικών εταιρειών. Το αποτέλεσμα είναι η UFA, η ισχυρή βιομηχανία του σινεμά.

Μετά τον πόλεμο ο κινηματογράφος αναδεικνύεται σε επικερδή επιχείρηση. Χτίζονται μεγάλα στούντιο, ενώ σημαντικοί ηθοποιοί κάνουν την εμφάνισή τους στη μεγάλη οθόνη. Στα πρώτα εκείνα χρόνια ταινίες στη Βαϊμάρη γυρίζει ο Ερνστ Λούμπιτς. Ο Γερμανός σκηνοθέτης γυρίζει την Κάρμεν(1918)  και την Μαντάμ Μποβαρί (1919) και μεταφέρει τις Χίλιες και Μία Νύχτες σε παντομίμα.

Το Μαντάμ Μποβαρί του Λούμπιτς

Έχοντας κυριαρχήσει σε όλο το φάσμα της γερμανικής τέχνης και εκφράζοντας την απογοήτευση από την πικρή ήττα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο εξπρεσιονισμός έρχεται να βρει ιδανικό πεδίο έκφρασης και στο σινεμά. Η παραμόρφωση στην αρχιτεκτονική, το έντονο κοντράστ που έδειχνε την αντίθεση του λευκού με το μαύρο, θέματα μεταφυσικά και ο θάνατος αποτελούν μερικά μόνο από τα στοιχεία του κινήματος.

Εμβληματική στιγμή για το γερμανικό σινεμά είναι, φυσικά, Το Εργαστήρι του Δρος Καλιγκάρι (1919) του Ρόμπερτ Βίνε. Η επιρροή του Καλιγκάρι υπήρξε καταλυτική για το γερμανικό σινεμά. Κι ενώ το γερμανικό σινεμά προσπαθεί να βρει τρόπους να ξεπεράσει το Καλιγκάρι, μία νέα τάση γεννιέται. Πρόκειται για το λεγόμενο κάμερσπιλ, ένα είδος «σινεμά δωματίου», ένα μείγμα εξπρεσιονισμού και λογοτεχνικού νατουραλισμού. Μία από τις χαρακτηριστικές ταινίες του είδους αυτού είναι Ο Τελευταίος των ανθρώπων (1924) του Εμίλ Γιένινγκς.

Κορυφαίος εκπρόσωπος του γερμανικού σινεμά εκείνα τα χρόνια υπήρξε ο Φρίντριχ Μουρνάου. Το σημαντικότερο έργο του είναι το Νοσφεράτου (1922), ένα αξεπέραστο φιλμ με ήρωα έναν βρικόλακα. Η επιλογή του Μαξ Σρεκ ήταν ιδιοφυής και προκάλεσε τη φήμη ότι ο ηθοποιός ήταν πραγματικά βρικόλακας.

Άλλη σημαντική προσωπικότητα του γερμανικού σινεμά είναι ο Φριτς Λανγκ, αυστριακής καταγωγής, ο οποίος γύρισε αρκετές ταινίες στη Γερμανία. Ξεχωρίζει, φυσικά, το Δρ Μαμπούζε (1922), ενώ η ταινία-σταθμός στην καριέρα του και στο παγκόσμιο σινεμά είναι η Μητρόπολη.

Κι ενώ η Γερμανία βυθίζεται στο πολιτικό χάος, ένα νέο σινεμά κάνει την εμφάνισή του. Πρόκειται για τις ταινίες του δρόμου καταγράφεται η μίζερη πραγματικότητα στη Γερμανία. Ο Βίλχελμ Παμπστ χρησιμοποιεί εξπρεσιονιστικά στοιχεία, αλλά και στοιχεία από την ψυχανάλυση και παραδίδει στο κοινό σπουδαία αριστουργήματα, όπως το Κουτί της Πανδώρας (1929) με την πανέμορφη Λούιζ Μπρουκς.

Μετά την έλευση του ήχου και εξαιτίας της υπεροχής στην τεχνολογία, το γερμανικό σινεμά έδωσε εξαιρετικά δείγματα ταινιών. Ο Γιόζεφ Φον Στέρνμπεργκ γυρίζει το 1930 τον Γαλάζιο Άγγελο και συστήνει στο κοινό την Μάρλεν Ντίτριχ. Η συνεργασία τους θα συνεχιστεί και στις ΗΠΑ. Παράλληλα, ο Φριτς Λανγκ γυρίζει το Μ, ο δράκος του Ντίσελντορφ (1931) με πρωταγωνιστή τον Πήτερ Λόρε.

Ωστόσο, η άνοδος του ναζισμού έχει ήδη αρχίσει και οι Γερμανοί σκηνοθέτες εγκαταλείπουν τη χώρα. Μετά την άνοδο του Χίτλερ, ο Γκέμπελς αναλαμβάνει υπουργός Προπαγάνδας και ενθουσιασμένος από τους Νιμπελούνγκεν του Φριτς Λανγκ -που βασίζεται στους γερμανικούς μύθους του παρελθόντος- τον καλεί να αναλάβει την ισχυρή UFA. Ο Λανγκ του θυμίζει ότι η μητέρα του είναι εβρραία. «Εμείς αποφασίζουμε ποιοι είναι εβραίοι» λέει ο Γκέμπελς και ο Λανγκ φεύγει την ίδια μέρα για το Παρίσι και στη συνέχεια για τις ΗΠΑ.

Ο κινηματογράφος εκείνης της περιόδου εξυπηρετεί τους σκοπούς της προπαγάνδας. Τα πιο γνωστά δημιουργήματα της περιόδου ήταν εκείνα της Λένι Ρίφενσταλ, το έργο της οποίας έχει υπάρξει ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο. Από τη μία χρησιμοποιείται ως προπαγάνδα για το «όραμα» του ναζισμού, αλλά από την άλλη πλευρά το έργο της περιλαμβάνει αρκετές καινοτομίες και έχει επηρεάσει το είδος του ντοκιμαντέρ. Πιο γνωστές ταινίες εκείνης της περιόδου είναι Ο Θρίαμβος της Θέλησης και ο Θρίαμβος της Ομορφιάς, δύο ταινίες για τους ολυμπιακούς αγώνες του Βερολίνου (που έγιναν το 1936).

Μετά τον πόλεμο, όντας διχασμένη και προσπαθώντας να επουλώσει τις πληγές της, η Γερμανία γυρίζει ταινίες που έχουν ως αποκλειστικό στόχο την ψυχαγωγία. Στην Ομοσπονδιακή Γερμανία επιστρέφει στο τέλος της καριέρας του ο Φριτς Λανγκ για να γυρίσει στην πατρίδα του τις τελευταίες ταινίες του. To 1951 ιδρύεται και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, ένα από τα πιο νεανικά και έγκυρα κινηματογραφικά φεστιβάλ της Ευρώπης.

Δύο ταινίες της μεταπολεμικής περιόδου άφησαν το στίγμα τους: ο λόγος για τη Γέφυρα (1959) του Μπέρνχαρντ Βίκι και Το Ψωμί της Νιότης του 1962, σε σκηνοθεσία Χέρμπερτ Βέζελι. Είκοσι έξι νέοι σκηνοθέτες υπογράφουν «Το Μανιφέστο του Ομπερχάουζεν» και ζητούν ένα καινούριο γερμανικό σινεμά.

Οι πρώτες απόπειρες γίνονται τη δεκαετία του 1960 με τις ταινίες του Ζαν-Μαρί Στράουμπ, συνεχίζονται με το Αμηχανία στο Τσίρκο (1968) του Γουίλιαμ Κλούγκε, αλλά βρίσκουν πεδίο έκφρασης τη δεκαετία του 1970, εξαιτίας και της στήριξης των τηλεοπτικών καναλιών.

Ο Βιμ Βέντερς υπήρξε, φυσικά, ένας από τους σημαντικότερους εκφραστές του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου, γυρίζοντας ταινίες όπως τα Η Αλίκη στις Πόλεις (1974), Λάθος Κίνηση (1975) και Στο Πέρασμα του Χρόνου (1976), ενώ ακολούθησε μία από τις σπουδαιότερες ταινίες του, Ο Αμερικανός Φίλος (1977), μεταφορά μυθιστορήματος της Πατρίσια Χάισμιθ. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 θα γυρίσει τα Φτερά του Έρωτα (1987), κατά πολλούς τη σημαντικότερη ταινία του.

Ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, ο οποίος αγαπά το αμερικανικό σινεμά, δημιουργεί σπουδαίες ταινίες όπως Ο Έλληνας Γείτονας, Η Αγάπη είναι πιο κρύα από τον θάνατο και Berlin Alexanderplatz.

Ο τρίτος σπουδαίος δημιουργός του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου είναι ο Βέρνερ Χέρτσογκ που επηρεάζεται από τη γερμανική φιλοσοφία. Η φιλμογραφία του περιλαμβάνει ταινίες όπως το Αγκίρε, η μάστιγα του Θεού (1973), Το Νοσφεράτου, ο δράκουλας της Νύχτας (1978) και το Φιτζγκαράλντο (1982).

Ενδιαφέρουσες περιπτώσεις σκηνοθετών εμφανίζονται την δεκαετία του 1980, αλλά εξαφανίζονται το ίδιο γρήγορα. Το ίδιο και μία τάση ανανέωσης του γερμανικού σινεμά στις αρχές του 2000, με τις ταινίες του Τομ Τίκβερ (Τρέξε Λόλα Τρέξε), αλλά και άλλες ξεχωριστές περιπτώσεις όπως τα Goodbye Lenin, Το Πείραμα, Οι Ζωές των Άλλων, Η Πτώση. Δεν φαίνεται, όμως, να είναι ένα κίνημα με αξιοσημείωτη συνέχεια. Εξαίρεση ίσως αποτελεί το φετινό Oh Boy, το οποίο όπως και άλλες ταινίες ασχολείται (εν μέρει και ξώφαλτσα) με το λεγόμενο γερμανικό τραύμα που άφησαν οι θηριωδίες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Χαρακτηριστικές ταινίες: Metropolis, Γαλάζιος Άγγελος, Το Κουτί της Πανδώρας, Ο αμερικάνος φίλος, Αγκίρε, Τρέξε Λόλα Τρέξε, Οι Ζωές των Άλλων

Πορτογαλία

Η πρώτη ποτογαλική ταινία θεωρείται το Saída do Pessoal Operário da Fábrica Confiança. Ωστόσο, η πρώτη ταινία της χώρας με σενάριο ήταν το O Rapto de Uma Actriz του 1907. Η πρώτη ομιλούσα ταινία ήταν το A Severa του 1931.

Από το 1933 και για δύο δεκαετίες θα ξεκινούσε η χρυσή εποχή του πορτογαλικού σινεμά, στην οποία σημαντικό ρόλο έπαιξε -και συνέχισε να παίζει και για τις επόμενες δεκαετίες- ο σπουδαιότερος κινηματογραφιστής της χώρας, Μανουέλ ντε Ολιβέιρα. Μερικές από τις ταινίες που ξεχώρισαν εκείνη την εποχή είναι τα: A Canção de Lisboa,  O Pátio das Cantigas (1942) and A Menina da Rádio (1944). Το Aniki-Bóbó (1942), η πρώτη ταινία του Ολιβέιρα εισάγει ένα νεορεαλιστικό στυλ, πριν την εμφάνιση του ιταλικού νεορεαλισμού.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 παρατηρείται η γέννηση ενός κινήματος του Νέου Σινεμά, επηρεασμένο από το γαλλικό νέο κύμα και τον ιταλικό νεορεαλισμό, με ταινίες όπως τα Dom Roberto (1962) και Os Verdes Anos (1963). Το κίνημα αυτό θεωρήθηκε εξαιρετικά επίκαιρο ιδιαίτερα μετά την Επανάσταση των Γαρυφάλλων του 1974 (η πτώση της χούντας του Σαλαζάρ από τον πορτογαλικό στρατό).

Το 1989, ο Ζοάο Σέζαρ Μοντέιρο κέρδισε το Ασημένιο Λιοντάρι στη Βενετία με το  Recordações da Casa Amarela.

Σε ηλικία 105 ετών ο Μανοέλ ντε Ολιβέιρα συνεχίζει να γυρίζει ταινίες. Ο Ολιβέιρα έχτισε τη φήμη του με αβάν γκαρντ ντοκιμαντέρ και στη μυθοπλασία στράφηκε σε μεγάλη μάλλον ηλικία, μεταφέροντας στην οθόνη το μυθιστόρημα του Καμίλο Καστέλο, Άσωτος Έρωτας (1978), Η Κοιλάδα του Αβραάμ (1993), Στο Μοναστήρι του Πάθους (1995), Το Πάρτι (1996), O Estranho Caso de Angélica (2011).

Χαρακτηριστικές ταινίες: A Severa, Aniki-Bóbó, Dom Roberto, Recordações da Casa Amarela, Άσωτος Έρωτας

ΗΠΑ

Πώς να χωρέσεις ολόκληρο το αμερικανικό σινεμά σε μία σύντομη ανασκόπηση; Είναι αδύνατον. Έτσι, αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε ορισμένα σημεία-σταθμούς στην ιστορία του αμερικανικού κινηματογράφου.

Ο Έντουιν Πόρτερ γυρίζει το 1902 την πρώτη ολοκληρωμένη αμερικανική ταινία, τη Ζωή ενός Αμερικανού Πυροσβέστη. Ακολουθεί, έναν χρόνο μετά η Μεγάλη ληστεία του Τρένου, το πρώτο γουέστερν. Είναι η εποχή της άνθησης των νικελόντεον, όπου με ένα νίκελ οι θεατές μπορούσαν να παρακολουθήσουν μια ταινία. Είναι η εποχή που ο Τόμας Έντισον, απόλυτος κυρίαρχος της κινηματογραφικής παραγωγής, ενεπλάκη σε έναν «πόλεμο» με τους ανεξάρτητους παραγωγούς.

Το 1908 ο Ουίλιαμ Σέλιγκ έφτασε σε ένα προάστιο του Λος Άντζελες για να γυρίσει μια ταινία για τον κόμη Μόντε Χρίστο. Ρώτησε την ονομασία της περιοχής και του είπαν Hollywood (πουρναρόδασος), παράξενο γεγονός καθώς δεν υπήρχαν πουρνάρια στην περιοχή. Ο Σέλιγκ φτιάχνει το στούντιό του και μέσα στα επόμενα χρόνια εκεί συγκεντρώνεται η αμερικανική παραγωγή.

Ο Ντ.Ου.Γκρίφιθ γυρίζει ταινίες, δημιουργεί ήρωες που εξελίσσονται συναισθηματικά, χρησιμοποιεί τράβελινγκ και προβλέπει το μοντάζ. Γυρίζει τη θρυλική Γέννηση Ενός Έθνους (1914), μια ταινία που λόγω του ρατσιστικού της περιεχομένου προκάλεσε επεισόδια. Ο Γκρίφιθ γύρισε στη συνέχεια την κλασική Μισαλοδοξία, ένας πρωτοφανές έπος για το σινεμά.

Διαβάστε περισσότερα για τις απαρχές του Χολιγουντιανού σινεμά

Ο Μακ Σένετ θέτει τις βάσεις για την τρελή κωμωδία. Η κωμωδία ήταν ένα από τα είδη που αναπτύχθηκε παράλληλα με το σινεμά. Μετά τον Σένετ, στο πεδίο της κωμωδίας εμφανίστηκαν ο Χονδρός και ο Λιγνός, ο Μπάστερ Κίτον, ο Χάρολντ Λόιντ και φυσικά ο Τσάρλι Τσάπλιν. Μαζί με τους Ντάγκλας Φέρμπανκς και Μαίρη Πίκφορντ, ο Τσάπλιν υπήρξε ένας από τους πρώτους μεγάλους σταρ (άλλωστε οι τρεις τους και ο Γκρίφιθ ίδρυσαν τη United Artists). Ο Τσάπλιν εφηύρε την περσόνα του φτωχού ανθρωπάκου Σαρλό με το καπέλο και το μπαστούνι και έδωσε στο κοινό δεκάδες αξεπέραστες ταινίες όπως ο Χρυσοθήρας (1924), Μοντέρνοι Καιροί, Τα Φώτα της Πόλης, Το Τσίρκο.

Εκτός από την κωμωδία, το Χόλιγουντ αγαπά και το υπερθάμα. Ουέστερ, εξωτικές περιπέτειες, διάσημοι ήρωες όπως ο Ρομπέν των Δασών παρέχουν τα θέματα στο σινεμά. Ο Σεσίλ Μπ.Ντεμίλι παίρνει τα σκήπτρα από τον Γκρίφιθ και δημιουργεί ταινίες όπως η Ζαν Ντ’ Αρκ (1917), Οι δέκα Εντολές, ο Βασιλεύς των Βασιλέων, ενώ οι Ροδόλφο Βαλεντίνο, Ντάγκλας Φέρμπανκς και Γκρέτα Γκάρμπο εξειδικεύονταν σε τέτοιου είδους υπερθεάματα.

Διαβάστε περισσότερα για τη μυθιστορηματική ζωή του Ρ.Βαλεντίνο

Διαβάστε για τον Κώδικα Χέηζ

Η βωβή εποχή έχει, όμως, ημερομηνία λήξεως. Ο Τραγουδιστής της Τζαζ του 1927 είναι η πρώτη ταινία στην ιστορία του σινεμά με ήχο. Σταδιακά αρχίζει να εμφανίζεται το σινεμά των ειδών και εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι καθώς ο ναζισμός στην Γερμανία άπλωνε τις ρίζες του, πολλοί Γερμανοί σκηνοθέτες αυτοεξορίστηκαν στο Χόλιγουντ, όπου και διέπρεψαν. Μιούζικαλ (θρυλικό εδώ το ζευγάρι Φρεντ Αστέρ-Τζίντζερ Ρότζερς και η Τζούντι Γκάρλαντ, πρωταγωνίστρια του Μάγου του Οζ), γκανγκστερικές ταινίες, κοινωνικά δράματα, το σινεμά του φανταστικού και το ουέστερν εμφανίζονται. Σκηνοθέτες όπως ο Τζον Φορντ, ο Ουίλιαμ Ουάιλερ και ο Τζορτζ Κιούκορ διαπρέπουν, ενώ οι Τζόαν Κρόφορντ, Μπέτι Ντέιφις, Κάθριν Χέμπορν, Σπένσερ Τρέισι αναδεικνύονται σε σταρ πρώτου μεγέθους.

Θρυλική χρονιά για το σινεμά είναι το 1939. Πρόκειται για τη χρονιά που γυρίστηκε η επική ταινία Όσα Παίρνει ο Άνεμος με τον Κλαρκ Γκέμπλ και την Βίβιαν Λι, καθώς και ο Μάγος του Οζ.

Το είδος της κωμωδίας βρίσκεται και αυτό στις δόξες του τη δεκαετία του 1930 με τις δημιουργίες των Αδελφών Μαρξ και φυσικά την ώριμη περίοδο του Τσάπλιν. Παράλληλα, προς το τέλος της ίδιας δεκαετίας κάνει την εμφάνισή της η κωμωδία σκρούμπολ, με κορυφαίους εκφραστές τους Φρανκ Κάπρα, Χάουαρντ Χοκς και Ερνστ Λούμπιτς.

Ο Ουόλτ Ντίσνεϊ κρύβεται πίσω από την πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων (το Ατμόπλοιο Ουίλι του 1928) και στα επόμενα χρόνια θα έδινε πολλές κλασικές ιστορίες για να φτάσουμε στην αξεπέραστη Φαντασία του 1940. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και τη συνδρομή του Τεξ Έιβερι που δημιούργησε τον χαρακτήρα του Μπαγκς Μπάνι, του Ντάφι Ντακ και της παρέας του.

Μία επιδραστική προσωπικότητα κάνει την εμφάνισή της τα επόμενα χρόνια. Ο λόγος για τον Όρσον Γουέλς που με τον Πολίτη Κέιν μάς χάρισε ίσως την αξεπέραστη ταινία του αμερικανικού σινεμά, θέτοντας τις βάσεις για τη σύγχρονη σκηνοθεσία.Ακολουθεί με άλλες σπουδαίες ταινίες όπως τους Υπέροχους Άμπερσονς, την Κυρία από τη Σαγκάη και τον Οθέλο, αν και η καριέρα του υπήρξε άνιση.

Στη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου, άνθισαν η πολεμική περιπέτεια και το ντοκιμαντέρ και η καλύτερη ταινία του είδους είναι σαφώς η Καζαμπλάνκα του 1941. Παράλληλα, άνθιση γνωρίζει και το σινεμά του φανταστικού με τις ταινίες του γαλλικής καταγωγής Ζακ Τουρνέρ να ξεχωρίζουν, καθώς και η κομεντί με βασικούς εκφραστές τους Φρανκ Κάπρα (Μια Υπέροχη Ζωή) και Πρέστον Στάρτζες να ξεχωρίζουν.

Τη δεκαετία του 1940, το φιλμ νουάρ γνωρίζει μεγάλες δόξες. Είναι η εποχή των σκληροτράχηλων ντετέκτιβ, των μυστηρίων και των μοιραίων γυναικών. Ο κύκλος του νουάρ ξεκινά το 1941 με Το γεράκι της Μάλτας και συνεχίζεται μέχρι τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1950.

Διαβάστε περισσότερα για τα φιλμ νουάρ

Μετά τον πόλεμο ακολουθεί ο Ψυχρός Πόλεμος, η καχυποψία και ο μακαρθισμός. Με εκατοντάδες ανθρώπους του σινεμά να μπαίνουν στη μαύρη λίστα για τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, ενώ πολλοί από τους συναδέλφους τους είναι εκείνοι που τους έχουν καταδώσει. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο Ηλίας Καζάν ένας σπουδαίος σκηνοθέτης, αλλά μέχρι σήμερα αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Ο Καζάν γύρισε αριστουργήματα όπως Λεωφορείον ο Πόθος και Ανατολικά της Εδέμ, ενώ υπήρξε δημιουργός του Actor’s Studio. Ένας άλλος σημαντικός σκηνοθέτης της εποχής είναι ο Μπίλι Ουάιλντερ (Η Λεωφόρος της Δύσης).

Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στις αρχές του 1960, εμφανίζεται ίσως ο σημαντικότερος σκηνοθέτης: ο λόγος για τον μετρ του σασπένς, τον Άλφρεντ Χίτσκοκ, έναν ιδιοφυή κινηματογραφιστή που συνδυάζει το σαρδόνιο χιούμορ με την αγωνία και παραδίδει αριστουργήματα (Ρεβέκκα, Νοτόριους, Η θηλιά, Σιωπηλός Μάρτυρας, Δεσμώτης του Ιλίγγου, Στη Σκιά των 4 γιγάντων, Ψυχώ).

Διαβάστε το αφιέρωμα των Cinεπιβατών στον Χίτσκοκ

Τη δεκαετία του 1960 το υπερθέαμα επιστρέφει, το ίδιο και τα μιούζικαλ (Η Μελωδία της Ευτυχίας, West Side Story), ενώ οι κωμωδίες του Μπλέικ Έντουαρτς, τα B-movies του Ρότζερ Κόρμαν, και οι κομεντί του Μπίλι Ουάιλντερ κυριαρχούν, ενώ ο Τζέρι Λούις αποτελεί μια κατηγορία ταινιών από μόνος του.

Δεν πρέπει να αγνοούμε το αμερικανικό underground σινεμά, σημαντικός εκπρόσωπος του οποίου υπήρξε ο Τζον Κασαβέτης (Σκιές, Πρόσωπα, Νύχτα Πρεμιέρας), ενώ ο Άντι Γουόρχολ ασχολείται με το πειραματικό σινεμά.

Τη δεκαετία του 1970 το παλιό σινεμά έχει ξοφλήσει. Η απογοήτευση του πολέμου στο Βιετνάμ οδηγούν σε ένα νέο είδος ταινίας, ταινίες αμφισβήτησης, πολιτικές που αποτελούν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια του αμερικανικού κινηματογράφου. Ο Φράνσις Φορντ Κόπολα σκηνοθετεί το αριστούργημά του, τον Νονό (1972), μία από τις καλύτερες ταινίες του παγκόσμιου σινεμά. Συνεχίζει με τη Συνομιλία, τον δεύτερο Νονό και την Αποκάλυψη Τώρα. Ο Μάικλ Τσιμίνο σκηνοθετεί τον Ελαφοκυνηγό (1978), ενώ ο Μάρτιν Σκορσέζε παραδίδει ταινίες για τη σκληρή πλευρά της Νέας Υόρκης (Κακόφημοι Δρόμοι, Ταξιτζής). Ο Τζορτζ Λούκας και ο Στίβεν Σπίλμπεργκ ανανεώσουν και αυτοί το σινεμά, με άλλο τρόπο. Θέτουν με τις ταινίες τους τις βάσεις για αυτό που αργότερα θα αποκαλούσαμε μπλοκμπάστερ. Ο πρώτος παραδίδει τον Πόλεμο των Άστρων, ενώ ο δεύτερος Τα Σαγόνια του Καρχαρία, Τις Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου και τον Ε.Τ.

Νέα ακμή παρουσιάζει και η κωμωδία, κυρίως ενός διοπτροφόρου νευρωτικού Αμερικανού, εβραϊκής καταγωγής, του Γούντι Άλεν, ο οποίος εργατικότατος παραδίδει από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα ταινίες σχεδόν κάθε χρόνο (από τον Νευρικό Εραστή και το Μανχάταν μέχρι το Μεσάνυχτα στο Παρίσι, ενώ κατά καιρούς έχει περάσει και σε πιο δραματικό ύφος: Match Point και Θλιμμένη Τζασμίν). Την ίδια εποχή εμφανίζεται και ο Μελ Μπρουκς (με κορυφαία ίσως στιγμή το Φρανκενστάιν Τζούνιορ).

Τη δεκαετία του 1980 ο ματσό ήρωας έρχεται να απαντήσει στην «προσβολή» της ήττας στο Βιετνάμ με ήρωες όπως εκείνοι που ενσάρκωνε ο Σταλόνε, ο Σβαρτζενέγκερ, ο Μπρους Γουίλις και ο Μελ Γκίμπσον. Οι ταινίες με κόμικ είναι παλιά υπόθεση αλλά την περίοδο εκείνη αναβιώνουν, ενώ την εμφάνισή του κάνει ο Τιμ Μπάρτον, ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους σκηνοθέτες, ο οποίος χρησιμοποιεί μαύρο χιούμορ, τρυφερή θεματική και εξπρεσιονιστικό καμβά για να αφηγηθεί τις ιστορίες του (Ψαλιδοχέρης). Ο Ρίντλεϊ Σκοτ παραδίδει το Blade Runner (1982), οι αδελφοί Κοέν δίνουν το Μόνο Αίμα (1985) και ξεκινούν μια τεράστια πορεία γεμάτη επιτυχίες, ενώ σπουδαίες ταινίες παραδίδουν οι Ντέιβιντ Λιντς (Μπλε Βελούδο), Μπράιαν ντε Πάλμα (Σημαδεμένος) και Σέρτζιο Λεόνε (Κάποτε στην Αμερική).

Σπάικ Λι και Τζιμ Τζάρμους κάνουν τις πρώτες τους εμφανίσεις, ενώ στην κωμωδία κυριαρχούν οι Ρόμπιν Γουίλιαμς, Έντι Μέρφι και Στιβ Μάρτιν.

Από τη δεκαετία του 1990 και μετά, εμφανίζονται νέοι σκηνοθέτες: Ο Κουέντιν Ταραντίνο (Pulp Fiction, Kill Bill) επηρεάζεται δημιουργικά από τους παλιούς, ο Ντέιβιντ Φίντσερ δημιουργεί υπέροχα δυσοίωνες ταινίες (Seven, Fight Club).

Διαβάστε το αφιέρωμα στον Ταραντίνο

Το είδος, ωστόσο, που κυριαρχεί είναι η περιπέτεια. Τζέιμς Κάμερον, Στίβεν Σπίλμπεργκ και αργότερα Αδελφοί Γουατσόφσκι παραδίδουν εντυπωσιακές ταινίες. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε είτε ταινίες μεγάλου προϋπολογισμού (συχνά με σούπερ ήρωες), είτε μικρότερες ταινίες, ενώ οι μεσαίου προϋπολογισμού ταινίες φαίνεται να έχουν χαθεί.

Αναφορά πρέπει να γίνει και στο ψηφιακό κινούμενο σχέδιο, με πρωτοπόρο την Pixar (Toy Story, Ψάχνοντας τον Νέμο και άλλα) που ανανέωσε το είδος και έφερε μεγάλες εισπράξεις στα ταμεία.

Χαρακτηριστικές ταινίες: Ο Χρυσοθήρας, Ο Μάγος του Οζ, Το Γεράκι της Μάλτας, Καζαμπλάνκα, Πολίτης Κέιν, Ο Δεσμώτης του Ιλίγγου, Ο Νονός, Blade Runner, Alien, Τα σαγόνια του καρχαρία, Ο Πόλεμος των Άστρων

Γκάνα

Η Γκάνα έχει μία αναπτυσσόμενη κινηματογραφική βιομηχανία (εξάγοντας ταινίες κυρίως σε άλλες αφρικανικές χώρες). Η κινηματογραφική της ιστορία ξεκινά ουσιαστικά το 1948, όταν ιδρύεται η Κινηματογραφική Υπηρεσία της Χρυσής Ακτής. Το 1970, η ταινία I Told You So ήταν η πρώτη που δέχθηκε διεθνή αναγνώριση και καλές κριτικές. Το 1973 γυρίστηκε η ταινία The African Deal, γνωστή και ως Contratto carnale, ενώ το 1983 προβάλλεται η ταινία  Kukurantumi: the Road to Accra, μία συμπαραγωγή Γερμανίας – Γκάνας, γραμμένη από τον κριτικό κινηματογράφου Βίνσεντ Κάμπι. Το 1987, και πάλι μια συμπαραγωγή Γερμανίας – Γκάνας, το Cobra Verde του Βέρνερ Χέρτσογκ αποσπά καλές κριτικές. Έναν χρόνο μετά, η ταινία Heritage Africa κερδίζει 12 κινηματογραφικά βραβεία.

Η Γκάνα θεωρείται ο μεγαλύτερος «αντίπαλος» της κινηματογραφικής αγοράς του Νόλιγουντ (του σινεμά της Νιγηρίας). Ωστόσο, καθώς η παραγωγή στη Νιγηρία είναι μεγαλύτερη, υπάρχει και μεγάλη συνεργασία. Πολλές παραγωγές από την Γκάνα διανέμονται από εταιρείες της Νιγηρίας, ενώ συχνά οι σκηνοθέτες στο Νόλιγουντ χρησιμοποιούν ηθοποιούς από την Γκάνα. Για παράδειγμα, ο Βαν Βίκερ, δημοφιλής Γκανέζος ηθοποιός, απολαμβάνει μεγάλης φήμης και έχει πρωταγωνιστήσει σε πολλές ταινίες της Νιγηρίας. Ως αποτέλεσμα της συνεργασίας, πολλοί μπερδεύουν το σινεμά της Νιγηρίας με εκείνο της Γκάνας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν πολλοί αναφέρονται στο σινεμά της Γκάνας, αναφέρονται και στη σχολή… σχεδίασης αφισών. Ντόπιοι καλλιτέχνες σχεδιάζουν της αφίσες των δυτικών ταινιών που προβάλλονται στη χώρα σε μυστικές προβολές και προσφέρουν τη δική τους ματιά πάνω στο δυτικό σινεμά.

Δείτε μερικές από αυτές τις αφίσες παρακάτω: