Senso

Μάιος 1866 στη Βενετία. Μια διαδήλωση των Ιταλών πατριωτών προκαλεί ταραχή στο θέατρο La Fenice κατά τη διάρκεια της τρίτης πράξη της παράστασης του «Τροβατόρε» του Βέρντι. Οι ακτιβιστές δεν ανέχονται πλέον την Αυστρο-ουγγρική ηγεμονία. Ένας νεαρός αξιωματικός του Αυστριακού στρατού ο Φραντς Μάλερ, δέχεται επίθεση από τον Ιταλό ευγενή Ρομπέρτο Ουσόνι που τον προκαλεί σε μονομαχία. Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται υπό την προστασία της εξαδέλφης  του, της  όμορφης κόμισσας  Λίβια Σερπιέρι, ο Ουσόνι συλλαμβάνεται και καταδικάζεται  σε εξορία. Καθώς προσπαθεί να μεσολαβήσει υπέρ του Ουσόνι,η Λίβια ερωτεύεται παράφορα  τον Φραντς τόσο ώστε να ξεχάσει τις πατριωτικές πεποιθήσεις της, την οικογένειά της, τους φίλους της, και ακόμη και την αξιοπρέπειά της. Ο Μάλερ όμως τρομαγμένος από την ιδέα του πολέμου καταφεύγει στην Βερόνα κλέβοντας τα χρήματα των πατριωτών που του εμπιστεύθηκε η Λίβια. Εξαπατημένη και οργισμένη η κόμισσα τον καταγγέλλει .

Το Senso είναι η πρώτη συνάντηση του Βισκόντι με την Ιστορία ύστερα από τις υπέροχες νεορεαλιστικές ταινίες του. Η εναρκτήρια σκηνή στην Όπερα της Βενετίας  δίνει τον τόνο στην υπόλοιπη ταινία : θα είναι ένα υπέροχο μελόδραμα,μια μικρή ιστορία που εμπλέκεται με την Ιστορία. Γιατί πέρα από την ιστορία πάθους ο Βισκόντι μας διηγείται ένα σημαντικό επεισόδιο της ιταλικής ιστορίας:την εξέγερση του 1866 εναντίων των Αυστριακών που καταπνίγεται μετά την ήττα στην μάχη της Custoza.Πάνω σε αυτό το ιστορικό υπόβαθρο αναπτύσσεται η ερωτική σχέση της κόμισσας Λίβια και του υπολοχαγού Φραντς,το σενάριο συνδυάζει με λεπτότητα  το μέλλον ενός λαού και το ατομικό δράμα των δύο ηρώων .Το Senso δεν παύει ούτε μια στιγμή να είναι ένα ταξίδι από το συλλογικό στο ατομικό. Ο Φραντς συναντά την Λίβια γιατί μια πατριωτική διαδήλωση ξεσπά στο θέατρο La Fenice,η κόμισσα προδίδει τους Ιταλούς  πατριώτες γιατί ο έκλυτος και δειλός εραστής της χρειάζεται τα χρήματα για να δωροδοκήσει με σκοπό να αποφύγει την στράτευση και όταν η Λίβια βλέπει επιτέλους την πραγματική φύση του νεαρού υπολοχαγού και νιώθει ταπεινωμένη τον καταγγέλλει στις Αυστριακές αρχές.Τα πάντα είναι ενορχηστρωμένα αριστοτεχνικά σε ένα σενάριο που συνδέει την προσωπική και την εθνική υπόθεση . Στο ίδιο πνεύμα,η προσωπική ματιά και η Ιστορία ενώνονται στη μάχη του Custozza που κινηματογραφείται μέσω του βλέμματος του Μαρκήσιου Ουσόνι που διασχίζει το πεδίο μάχης. Έτσι ,με αυτή την συνεχή ταλάντωση ανάμεσα στην ιστορία ενός παθιασμένου έρωτα και της στρατιωτικής δράσης ,ο Βισκόντι μας προτείνει ένα είδος επανάγνωσης της ιταλικής ιστορίας την οποία θα συνεχίσει και θα εμβαθύνει διαρκώς στις επόμενες ταινίες του με αποκορύφωμα τον  αριστουργηματικό Γατόπαρδο. 

H πρώτη έγχρωμη ταινία του Βισκόντι επιβεβαιώνει την ιδιοφυΐα του στον τρόπο κινηματογράφησης. Και βλέπουμε από αυτή την πρώτη δοκιμή την ματιά ενός μορφωμένου ανθρώπου,κάθε πλάνο έχει το δικό του χρωματικό ύφος .Ο Βισκόντι δίνει ιδιαίτερη σημασία στον φωτισμό των σκηνικών γεγονός που οφείλεται στην προϋπηρεσία του ως σκηνοθέτης θεάτρου και όπερας. Στην εναρκτήρια σκηνή νιώθουμε ότι το θέατρο κατεβαίνει από την σκηνή και εισβάλλει στην αίθουσα,στους πρωταγωνιστές διεισδύοντας σταδιακά στην πλοκή του έργου.Ο σκηνοθέτης δεν αφήνει στην τύχη καμιά λεπτομέρεια: από το φωτισμό των σκηνικών εξωτερικών και εσωτερικών,την επιλογή των κουστουμιών και της μουσικής τα πάντα είναι σαν ζωγραφισμένα σε διαβαθμίσεις του λυκόφωτος. Κάθε συστατικό των πλάνων εκφράζει την επιθυμία του δημιουργού να δημιουργηθεί μια ατμόσφαιρα  που να ταιριάζει στις διαθέσεις των χαρακτήρων που συμβολίζουν την αργή διάβρωση μιας κοινωνίας που οδηγείται σε διάλυση.οι χαρακτήρες είναι,ο καθένας ξεχωριστά, τα σύμβολα μιας διπλής κοινωνικής αποσύνθεσης . Από τη μία έχουμε την ιταλική αριστοκρατία που ταλαντεύεται ανάμεσα στην συνεργασία με τον εχθρό και την επαναστατική δράση και από την άλλη τον σταδιακό εκφυλισμό του αυστριακού στρατού. Δυο διαφορετικές εικόνες μιας κοινωνίας που η γοητεία της έχει ήδη την πικρή γεύση της στάχτης.

 Ο Λουκίνο Βισκόντι έδινε πάντα ιδιαίτερη σημασία στην επιλογή των ηθοποιών του θέλοντας να τους κάνει κεντρικά στοιχεία της αισθητικής των ταινιών του. Ήθελε να τους κάνει να συμμετέχουν στην ομορφιά που υπηρετεί στην κάθε ταινία του από όλες τις οπτικές γωνίες και σε όλες τις παραλλαγές. Η Alida Valli έχει μια μαγευτική ομορφιά και συνδυάζει αριστοτεχνικά με την ερμηνεία της  την κομψότητα , το πάθος,την οργισμένη αξιοπρέπεια ,την απελπισία της αγάπης , τις τύψεις που γεννά η προδοσία , την τρέλα που ακολουθεί . Στο πλευρό της ,ο Farley Granger είναι ένας αξιόπιστος  Φραντς Μάλερ που είναι ανάλογα την περίσταση προκλητικός,θρασύς ,τρυφερός ερωτευμένος ,τολμηρός αλλά και δειλός λιποτάκτης .

Το Senso σηματοδοτεί την αρχή μιας σειράς πολύπλοκων και συναρπαστικών ταινιών που εκφράζουν πλήρως την ιδιοφυΐα  του σκηνοθέτη. Ασχολείται με ένα θέμα που θα γίνει η σταθερά της δημιουργίας του και θα καθορίσει όλο το έργο του: την φυσική και ηθική παρακμή του ευρωπαϊκού πολιτισμού.Ο σκηνοθέτης αρχίζει έναν διάλογο με την Ιστορία και τον πολιτισμό που θα τελειώσει μόνο με το θάνατο του.

Antoine Doinel