Στέφαν Τσβάιχ: Αποχαιρετισμός στην Ευρώπη

Εγκεφαλική και πρωτότυπη βιογραφία του συγγραφέα Στέφαν Τσβάιχ που υπήρξε και πρόταση της Αυστρίας για το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας, το «Στέφαν Τσβάιχ: Αποχαιρετισμός στην Ευρώπη» (Πριν ξημερώσει η αυγή είναι ο γερμανικός -και ίσως πιο ταιριαστός- τίτλος) αφηγείται στιγμές της εξορίας του γερμανο-εβραίου συγγραφέα στην Αμερική, την ώρα που στη Γερμανία έχει πέσει βαριά η σκιά του Ναζισμού.

Η ταινία περιλαμβάνει «επεισόδια» της ζωής του Τσβάιχ εκτός Ευρώπης. Ξεκινά από ένα λογοτεχνικό συνέδριο, όπου μια ομάδα δημοσιογράφων πιέζουν τον συγγραφέα να αποκηρύξει τη Γερμανία. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε αυτό το πρώτο κομμάτι ακούμε τουλάχιστον τέσσερις διαφορετικές γλώσσες, δείγμα του ότι η ταινία αναφέρεται σε γεγονότα που αφορούν ολόκληρη την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο. Ο Τσβάιχ αρνείται να καταφερθεί κατά της πατρίδας του μόνο και μόνο για να ακούσει έναν συνάδελφό του να διαβάζει λίγο αργότερα πύρινο λόγο. Λίγα χρόνια μετά, ο Τσβάιχ και η σύζυγός του πραγματοποιούν ένα ταξίδι σε μια θητεία με ζαχαρότευτλα στην Βραζιλία, παρευρίσκονται σε μία ιδιωτική εκδήλωση. Στο επόμενο επεισόδιο παρακολουθούμε τον Τσβάιχ στη Νέα Υόρκη, σε μια επίσκεψη στο σπίτι της πρώην συζύγου του, να μιλούν για την κατάσταση στην Ευρώπη και για τους ανθρώπους που ζητούν τη βοήθειά του. Επιστροφή στη Βραζιλία και στη συνάντηση του Τσβάιχ με έναν φίλο του, την ημέρα των γενεθλίων του πρώτου. Η ταινία ολοκληρώνεται με την αυτοκτονία του διάσημου συγγραφέα λίγο αργότερα και πριν καλά – καλά τελειώσει ο πόλεμος.

Η ηθοποιός και σκηνοθέτις Μαρία Σρέιντερ χτίζει μια ιδιότυπη βιογραφία, αποφασίζοντας να αποκαλύψει τον άνθρωπο μέσα από μικρά στιγμιότυπα σε μία ταραγμένη περίοδο. Η σκηνοθέτις καλύπτει πολλά ζητήματα που αφορούν την προσωπικότητα του Τσβάιχ. Από τις προσωπικές του ενοχές επειδή κατάφερε να γλυτώσει, στην μοναξιά της αυτο-εξορίας, στην φαινομενική ενόχληση όταν θεωρεί ότι του ζητείται κάτι που ο ίδιος δεν επιθυμεί να δώσει, η Μαρία Σρέιντερ καλύπτει ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων του συγγραφέα. Χωρίς να τον αθωώνει -στο κάτω κάτω της γραφής ο ίδιος ήταν εκεί και απολάμβανε την αγάπη των λατινοαμερικάνων, γεγονός για το οποίο πιθανώς να του είχαν δημιουργηθεί και ενοχές- προσπαθεί να παρουσιάσει την κατάσταση της Ευρώπης μέσα από τα μάτια του συγγραφέα. Αυτό γίνεται φανερό και σε μία σκηνή όπου ο συγγραφέας βλέπει μέσα από το αυτοκίνητο που τον μεταφέρει μια φυτεία να καίγεται -όπως περίπου η Ευρώπη εκείνη την περίοδο. Ο θεατής παρακολουθεί το στιγμιότυπο μέσα από τα δικά του μάτια.

Ταινία «δύσκολη», η οποία μπορεί να ανταμείψει τους υπομονετικούς θεατές και σίγουρα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα για ένα κοινό που αγαπά το έργο του δημοφιλούς συγγραφέα ή τη λογοτεχνία.