‘Μικρό Ψάρι’ κολυμπάει στα βαθιά
Μία μεγάλη σε διάρκεια, στιγμές κουραστική, αλλά γοητευτική είναι η τέταρτη ταινία του Γιάννη Οικονομίδη, Μικρό Ψάρι, που ταξίδεψε ως το Βερολίνο και κολυμπά από σήμερα και στις ελληνικές αίθουσες.
Ήρωας της ταινίας είναι ο Στράτος (Βαγγέλης Μουρίκης) ένας άνδρας που έχει βγει από τη φυλακή για ένα έγκλημα που έκανε όταν ήταν πιτσιρικάς. Γύρω του, σαν τα πρόσωπα ενός δράματος, κινούνται χαρακτήρες του υποκόσμου. Ο Στράτος είναι ένα μικρό ψάρι σε αυτό το σύμπαν, αλλά έχει μια δική του ηθική. Μοναδικοί του φίλοι είναι οι γείτονες του Μάκης (Πέτρος Ζερβός) και Βίκυ (Βίκυ Παπαδοπούλου), καθώς και η κορούλα της Βίκυς. Ο Στράτος πραγματοποιεί δολοφονίες για λογαριασμό του Μπογιατζή (Γιάννη Αναστασάκη), προκειμένου να βρει χρήματα για να βοηθήσει στην απόδραση του Λεωνίδα από τη φυλακή, την οποία διοργανώνουν ο αδελφός του Λεωνίδα και η σύζυγός του (την ερμηνεύει η Πόπη Τσαπανίδου). Υπάρχουν, όμως, και άλλοι άρχοντες του υποκόσμου που ζητούν από τον Στράτο να κάνει διάφορες δουλειές για λογαριασμό του.
Προσωπικά, θεωρώ τον Μαχαιροβγάλτη καλύτερη ταινία και πιο βαθιά σε περιεχόμενο και συμβολισμούς. Ωστόσο, το Μικρό Ψάρι διαθέτει ένα τεράστιο ατού που ακούει στο όνομα Βαγγέλης Μουρίκης. Δεν είναι το σκαμμένο πρόσωπο και τα βαθουλωμένα μάτια που τον κάνουν εξαιρετικό κινηματογραφικό ήρωα. Είναι η σιωπή του μπροστά στους υπερβολικούς και φανταχτερούς χαρακτήρες που βλέπουμε στην οθόνη (εγκληματίες, γκάνγκστερ, εκτελεστές). Είναι η σιωπή του και οι ήρεμες αντιδράσεις του μπροστά στα παράλογα που συμβαίνουν επί της οθόνης. Χωρίς αυτόν, το Μικρό Ψάρι θα ήταν μια άλλη –όχι καλύτερη- ταινία.
Ο Οικονομίδης, δεινός σκηνοθέτης, κάνει αναφορές στο είδος του σινεμά που αγαπά: το γαλλικό φιλμ νουάρ και κυρίως τις ταινίες του Μελβίλ, ενώ ο βασικός του χαρακτήρας διαθέτει στοιχεία από έναν Ιάπωνα σαμουράι, έναν σιωπηλό vigilante.
Έχει περάσει ένα διάστημα από τότε που την πρώτο-είδα (στη δημοσιογραφική προβολή που γινόταν σχεδόν παράλληλα με την πρεμιέρα της στο Βερολίνο) και διαπίστωσα ότι παρά τις αδυναμίες της, η ταινία του Οικονομίδη είναι γοητευτική. Ο ήρωάς της μένει μαζί με τον θεατή πολύ μετά το τέλος της.
Ποιες είναι, όμως, οι αδυναμίες της; H γνωστή υβρεολόγια των ταινιών του Οικονομίδη είναι και εδώ παρούσα και αυτή τη φορά καταντά κουραστική, όχι γιατί «σοκάρει», αλλά κυρίως γιατί επαναλαμβάνεται και επαναλαμβάνεται με αποτέλεσμα να κρατά η ταινία 2,5 γεμάτες ώρες. Υπάρχουν αρκετές σκηνές που ένιωσα ότι θα μπορούσαν να λείπουν (όπως εκείνη στο νεκροταφείο με τη Μ.Καλλιμάνη και τον Β.Μουρίκη), όπως και άλλες που θα είχαν ωφεληθεί εάν ήταν μικρότερες σε διάρκεια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Οικονομίδης δεν έφτιαξε μια ταραντινική ταινία (αν και τα βρισίδια βγάζουν σε κάποιες στιγμές γέλιο, κυρίως λόγω της επανάληψης τους), αλλά ακολουθεί ρυθμούς αργούς.
Σωστά η ταινία χαρακτηρίζεται σαν «βαλκανικό φιλμ νουάρ», καθώς τα μπουζούκια και οι προβατίνες συνυπάρχουν με τους κώδικες τιμής (ή ατιμίας του υποκόσμου). Ελπίζω να μη θεωρηθεί «ιεροσυλία», αλλά η σκηνή στην ταβέρνα μου έβγαλε την αίσθηση του γλεντιού στην ταινία του Νίκου Κούνδουρου, ‘ο Δράκος’. Μία τάξη παρανόμων που χορεύει σαν να μην υπάρχει αύριο, όπως η κάμερα του Οικονομίδη περιστρέφεται μαζί με τη Βίκυ Παπαδοπούλου σε ένα αριστοτεχνικό πλάνο.
Τελικά να τη δω;
Εάν η ταινία ήταν μικρότερη και εάν έπαιρνε λίγο λιγότερο σοβαρά τον εαυτό της, τότε θα μιλούσαμε για την καλύτερη ταινία του Οικονομίδη. Όπως και να έχει διαθέτει γοητευτικά στοιχεία και δεν διστάζει να σε παρασύρει στον -εξαιρετικά φωτογραφημένο και σκηνοθετημένο- κόσμο της.
Διαβάστε επίσης: Γνωρίστε τους χαρακτήρες από το Μικρό Ψάρι
