57ο ΦΚΘ: Ανασκόπηση Τρίτης, παρέα με έναν Εμποράκο

Αυτό που θυμήθηκα σήμερα το βράδυ, επιστρέφοντας από τις προβολές, είναι το πόσο χαίρομαι να βλέπω το φεστιβάλ να «απλώνει» όταν σχολάνε οι αίθουσες. Η πλατεία Αριστοτέλους, κατά μήκος της Νίκης, από πάνω Τσιμισκή και Εγνατία, παντού, αριστερά και δεξιά σου, ακούς κόσμο να μιλά για ταινίες, να σχηματίζει μικρά πηγαδάκια, να σχολιάζει τι του άρεσε και τι όχι, πως έζησε ο καθένας την εκάστοτε ταινία, τι κατάλαβε ή τι απορίες του δημιουργήθηκαν. Αυτό είναι ο πραγματικός στόχος και ευχή κάθε ταινίας, ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι. Δηλαδή, αυτός ο «διάλογος» με το κοινό. Νιώθω την ανάγκη να το τονίσω, γιατί βλέπω ότι πολλά γράφτηκαν αυτές τις μέρες από ορισμένους για το φεστιβαλικό κοινό, με αφορμή κάποιες μεμονωμένες συμπεριφορές θεατών και για τα κινητά τους. Να κοιτάμε και το δέντρο -συμφωνώ, αλλά να βλέπουμε και το δάσος!

Ας αφήσουμε όμως αυτά για να περάσουμε στα αμιγώς κινηματογραφικά, μιας και η Τρίτη ήταν μια ημέρα γεμάτη ενδιαφέρουσες ταινίες:

Ο Εμποράκος (The Salesman)

Άλλη μια σπουδαία ταινία από το σκηνοθέτη του Ένας Χωρισμός και το Παρελθόν. Ο Φαραντί εδώ παντρεύει ένα θεατρικό έργο, Τον Θάνατο του Εμποράκου, με ένα δυνατό κοινωνικό δράμα, αρχίζοντας με δυο υπέροχες λήψεις. Η πρώτη το ίδιο πάλκο της παράστασης στην εναρκτήρια σκηνή, η σπουδαία παράσταση όμως θα δοθεί εκτός της σκηνής μέσα στους τέσσερις τοίχους ενός διαμερίσματος. Η άλλη σκηνή, αυτή του σεισμού σε μια πολυκατοικία. Επίσης, σαφής πρόθεση του σκηνοθέτη με τις ταινίες του να κλονίσει το κοινωνικό οικοδόμημα των αντιλήψεων των συμπολιτών του, με τη συγκεκριμένη να είναι σεναριακά άψογη και πολυεπίπεδη. Η παλιά πολυκατοικία που διαμένει ένα ζευγάρι ηθοποιών παρουσιάζει ρωγμές και το αναγκάζουν να μετακομίσει. Στο νέο διαμέρισμα η γυναίκα ανοίγει ασυναίσθητα την πόρτα, νομίζοντας ότι αυτός που χτύπησε είναι ο σύντροφος της ενώ ετοιμάζεται να μπει στο μπάνιο, αλλά δέχεται επίθεση από άγνωστο. Ενώ η ίδια παλεύει να συνέλθει, ο σύζυγος καίγεται από οργή να βρει το δράστη και να αποδώσει ηθική δικαιοσύνη. Αν και δεν φτάνει το λατρεμένο Παρελθόν, όσο παιρνά η ώρα ο Εμποράκος κουρδίζεται όλο και περισσότερο και στο τέλος θα σας ανταμείψει.

Κορίτσι Δίχως Χέρια (the Girl without Hands)

Ένα ιδιαίτερο animation, για ενήλικες, είναι αυτή η μεταφορά του ομότιτλου παραμυθιού των αδερφών Γκριμ. Ένα παραμύθι που δεν είναι τόσο διαδεδομένο όσο τα άλλα τους στη χώρα μας. H ιστορία του έρχεται να μας μιλήσει για αγνότητα και αγάπη, τα όπλα της νεαρής κόρης ενός μυλωνά, ενώ αμύθητα πλούτη, ένα ποτάμι από χρυσάφι και φθόνος, είναι τα όπλα του μοχθηρού δαίμονα που θέλει να κλέψει την ψυχή της στην κόλαση. Η δραματική της ιστορία μεταφέρεται με αφαιρετικό σκίτσο σε καμβά που προσομοιάζει σελίδα ζωγραφισμένη με νερομπογιές. Η πρωτοτυπία αλλά και ο προσεγμένος ήχος που συμπληρώνει το εικαστικό αποτέλεσμα, ταξιδεύει το θεατή, αν και το ύφος των αφαιρετικών γραμμών των περιγραμμάτων που τρεμοσβήνουν μπορεί να κουράσει ορισμένους.

Το Άγνωστο Κορίτσι (The Unknown Girl)

Το σκηνοθετικό δίδυμο των βέλγων αδερφών Νταρντέν επιστρέφει με άλλη μια ταινία ρεαλιστικού σινεμά, αυτή τη φορά όμως βάζοντας στη συνταγή τους και μια σταγόνα αστυνομικού μυστηρίου. Νεαρή γιατρός, λίγο μετά το τέλος του ωραρίου του επισκεπτηρίου της, ακούει το κουδούνι της εξωτερικής της πόρτας να χτυπά, αλλά δεν απαντά. Την επόμενη μέρα θα μάθει ότι μια νεαρή κοπέλα δολοφονήθηκε, η ταυτότητα της οποίας παραμένει άγνωστη. Η νεαρή κοπέλα νιώθει ενοχές και σύντομα παθαίνει εμμονή με την υπόθεση, αναλαμβάνοντας έναν άτυπο ρόλο ντετέκτιβ. Εκμεταλλευόμενη την ιδιότητα της ως γιατρού αντλεί πληροφορίες από αρκετούς ασθενείς της που μένουν στη γειτονιά, που λιγότερο ή περισσότερο όλοι θα προσθέσουν ένα μικρό κομμάτι στο παζλ. Ενδιαφέρουσα ταινία, που κινείται όμως σχετικά γραμμικά και επίπεδα, όπως συνηθίζουν οι Νταρντέν, χωρίς όμως εντάσεις. Χτιζμένη εξολοκλήρου, γύρω από τη νεαρή ταλαντούχα ηθοποιό Αντέλ Χαενέλ, όπως το Δυο Ημέρες, Μια Νύχτα γύρω από τη Μαριόν Κοτιγιάρ.

Το Αίμα των Σάμι (Sami Blood)

Από τις πολύ ενδιαφέρουσες ταινίες του διαγωνιστικού τμήματος, «Το Αίμα των Σάμι» σε σκηνοθεσία Αμάντα Κέρνελ, αφηγείται την ιστορία ενός κοριτισού από τη Λαπωνία που μπαίνει εσωτερική σε ένα σχολείο στη Σουηδία και καλείται να μάθει τη σουηδική γλώσσα. Η Έλλε Μάρια αποφασίζει ότι θέλει να μείνει μόνιμα στη Σουηδία και να ξεχάσει την καταγωγή της, ωστόσο οι άλλοι γύρω της δεν θα την αφήσουν εύκολα να την ξεχάσει. Η Κέρνελ έφτιαξε μία πλούσια σε πολιτιστικά στοιχεία και ενδιαφέρουσα κοινωνικά και ανθρωπολογικά ταινία και μίλησε για την ουσία του ρατσισμού. Για την αίσθηση ότι το σώμα σου μυρίζει διαφορετικά από των άλλων, απλά και μόνο επειδή κάποιοι έχουν αποφασίσει ότι αυτό πρέπει να σκεφτείς. Είναι μία λιγότερο γνωστή σελίδα της ιστορίας και δείχνει ότι οι θεωρίες ευγονισμού δεν χρησιμοποιήθηκαν μόνο από τους Ναζί στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα δύο πρωταγωνιστικά κορίτσια της ταινίας τα ερμηνεύουν δύο πραγματικές αδελφές (η σχέση μεταξύ τους συγκινητική). Η ταινία διαθέτει εξαιρετική φωτογραφία (κυρίως όσον αφορά τα υπέροχα καρτποσταλικά τοπία της Λαπωνίας), ενώ ενδιαφέρεται για τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων επιμένοντας στα μικρά (αλλά καθόλου ασήμαντα): σε ένα αδελφικό χάδι, στον πρώτο ερωτικό χορό, στο άγγιγμα των πλήκτρων ενός πιάνου). Μοιάζει ποιητική, αλλά είναι ταυτόχρονα βαθύτατα ουσιαστική.

Οι Ενάρετοι (A Decent Woman)

Στη σύγχρονη Αργεντινή, μία νεαρή υπηρέτρια πηγαίνει να εργαστεί σε μία βίλα που βρίσκεται σε μία κλειστή κοινότητα για πλουσίους. Δίπλα στη βίλα υπάρχει ένα κλαμπ γυμνιστών. Η περιέργεια θα την οδηγήσει να επισκεφθεί αυτή την παράξενη κοινότητα και να αλλάξει τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο. Η ταινία του -αυστριακής καταγωγής Λούκας Βαλέντα Ρίνερ- συνδυάζει ρεαλισμό και ειρωνικό κυνισμό (με τρόπο παρόμοιο με αυτόν που κάνουν κάποιες από τις ταινίες του σύγχρονου ελληνικού σινεμά). Και ενώ συμβολισμός υπάρχει (οι πλούσιοι που ζουν αποκλεισμένοι από τον κόσμο, ενώ γύρω τους υπάρχουν λιγότερο προνομιούχοι), καθώς και μία αίσθηση ξερού χιούμορ, η ταινία μοιάζει σε αρκετές σκηνές δήθεν -με αποκορύφωμα το φινάλε.

Park

Η πολυαναμενόμενη ταινία της Σοφίας Εξάρχου έκανε την ελληνική της πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη. Η ταινία εκτυλίσσεται στο Ολυμπιακό Χωριό που κάποια χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας έχει μείνει και ρημάζει. Μια παρέα παιδιών περνά τον χρόνο της εκεί. Ένα από αυτά φροντίζει σκύλους, ενώ ο Δημήτρης δουλεύει στο μαρμαράδικο του συντρόφου της αλκοολικής μητέρας του. Στην πρώτη σκηνή της ταινίας, μία παρέα παιδιών τρέχει και παίζει. Ο νικητής της ιδιότυπης αυτής δοκιμασίας θα στεφθεί με ένα στεφάνι. Όχι σε κάποιο βάθρο, αλλά στα ερείπια των Ολυμπιακών Αγώνων. Η Σοφία Εξάρχου χρησιμοποιεί υπέροχα τα τεχνικά μέσα της ταινίας (ήχο, φωτογραφία, μοντάζ) για να δώσει ένα αποτέλεσμα που σφύζει από ενέργεια και ένταση. Το Park δεν έχει να ζηλέψει τίποτα σε επίπεδο παραγωγής από τις άλλες ευρωπαϊκές ταινίες. Ωστόσο, το σενάριο είναι υπερβολικά μινιμαλιστικό: ελάχιστα πράγματα που προωθούν την πλοκή μοιάζουν να συμβαίνουν επί της οθόνης, με αποτέλεσμα ο θεατής να αισθάνεται ότι κάποιες σκηνές επαναλαμβάνονται. >>Διαβάστε επίσης: Αποκλειστική συνέντευξη για την ταινία με τη σκηνοθέτιδα.

Η Οργή Ενός Υπομονετικού Ανθρώπου (Fury of a Patient Man)

Μια άλλη ταινία που παρακολουθήσαμε με ενδιαφέρον, ήταν το The Fury of a Patient Man (Tarde para la ira), του ηθοποιού Ραούλ Αρεβάλο (La Isla Minima – Το Μικρό Νησί), που κάνει με αυτό την πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα. Νευρική κινηματογράφιση, ένταση και αισθησιασμός, σε άλλο ένα σενάριο βεντέτας, συνηθισμένο στις ισπανόφωνες ταινίες. Με κλιμακώσεις, αλλά όχι τόσο δυνατό κλείσιμο. Έχει σίγουρα κάποιες ατέλειες που συνήθως κουβαλούν οι πρώτες σκηνοθετικές απόπειρες, αλλά τρεις ρεαλιστικές κεντρικές ερμηνείες, του Αντόνιο ντε λα Τόρε (που φυσιογνωμικά θυμίζει λίγο τον Άνταμ Σάντλερ με μούσι), του Λουίς Καλέχο και της Ρουθ Ντιάζ, που ήταν καλύτερη από όλους.

Η Πέτρα της Καρδιάς (Heartstone)

Ένα αγόρι μεγαλώνει σε μία απομονωμένη περιοχή της Ισλανδίας. Ζει στο ίδιο σπίτι με τη νεαρή και χωρισμένη μητέρα του (που μοιάζει να μην τον καταλαβαίνει) και με τις δύο αδελφές του που λες και έχουν βαλθεί να του κάνουν τη ζωή μαρτύριο. Αισθάνεται τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα για ένα από τα κορίτσια της περιοχής, την ώρα που ο καλύτερός του φίλος μοιάζει αρκετά μπερδεμένος για τα δικά του αισθήματα. Η ταινία του Γκούντμουντουρ Άρναρ Γκούντμουντσον είναι μία τρυφερή ιστορία ενηλικίωσης με φόντο τα εντυπωσιακά τοπία της Ισλανδίας και αποτελεί μία πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία για την συναισθηματική ωρίμανση εφήβων (φέτος το Φεστιβάλ έχει αρκετές από αυτές).

Sieranevada

Άλλο ένα εξαιρετικό δείγμα ρουμάνικου κινηματογράφου των τελευταίων ετών (φέτος στο Φεστιβάλ είδαμε και το επίσης πολύ ενδιαφέρον «Σημαδεμένες Καρδιές» του Ράντου Τζούντε που έχει κάνει το Aferim!). Στην ταινία του, ο Κρίστιαν Πούιου αφηγείται το τι συμβαίνει όταν μία οικογένεια συγκεντρώνεται σε ένα σπίτι για το μνημόσυνο του πάτερ φαμίλια. Οικογενειακοί καβγάδες, συζητήσεις που δείχνουν ότι το κομμουνιστικό παρελθόν της χώρας δεν έχει ξεχαστεί, θεωρίες συνωμοσίας, πόρτες που ανοιγοκλείνουν, κουβέντες που εξαπολύονται σκληρές συνθέτουν την ταινία. Στο επίκεντρο της ιστορίας ο Λάρι, ένας γιατρός που ζει με την κάπως σκληρή σύζυγό του και στο επίκεντρο των συγκρούσεων η θρησκεία, η πολιτική και οι παλιές αμαρτίες. Μπορεί η ταινία να αγγίζει τις τρεις ώρες (και υπάρχουν στιγμές που δεν μπορεί να αποφύγει να «κάνει κοιλιά»), αλλά καταφέρνει να μας «βάλει» μέσα στην ιστορία. Μοιάζουμε να παρακολουθούμε μια ντουζίνα εξαιρετικά ενδιαφέροντες χαρακτήρες (όλοι οι ηθοποιοί παραδίδουν υπέροχες ερμηνείες), οι οποίοι στην πραγματικότητα μάς θυμίζουν τους παππούδες μας, τους θείους μας, εμάς. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει και στον τρόπο με τον οποίο ο Πόιου εκμεταλλεύεται τον εσωτερικό χώρο όπου έχει γυριστεί το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας. Η κάμερα γυρίζει δίνοντας νέους προσανατολισμούς, πόρτες ανοιγοκλείνουν, δωμάτια αποκαλύπτονται για να καλυφθούν ξανά για λίγο και να «επανεμφανιστούν» δίνοντας φρεσκάδα στο σκηνικό.

Άνδρας Ελβετικός Σουγιάς (Swiss Army Man)

Αυτό που όλοι λένε για το Swiss Army Man των Ντάνιελ Κουάν και Ντάνιελ Σάινερτ είναι ότι αφορά έναν άνθρωπο που θεωρεί ότι θα πεθάνει μόνος του σε ένα ερημονήσι ή ένα πτώμα που κλάνει και έχει στύση (το ερμηνεύει ο Ντάνιελ Ράντκλιβ). Αυτό που δεν σου λένε είναι πόσο παράξενη και καλογυρισμένη είναι, αλλά και πόσο τρυφερή. Δεν σου λένε ότι είναι μία ιστορία για τον φόβο του θανάτου και για την ανάγκη της ανθρωπιάς και της επαφής. Δεν σου λένε επίσης ότι πρόκειται για μια ιδιότυπη ιστορία φιλίας από αυτές που το σινεμά δεν φτιάχνει εύκολα. Όχι, το Swiss Army Man δεν έχει ως μοναδικό του στόχο να προκαλέσει τον θεατή. Και διαθέτει δύο εξαίρετους και θαρραλέους ηθοποιούς που εγγυόνται για το αποτέλεσμα: τον Πολ Ντάνο που δίνεται εξολοκλήρου συναισθηματικά στον ρόλο και τον Ντάνιελ Ράντκλιβ που δεν διστάζει να γελοιοποιηθεί με έναν υπέροχο τρόπο. Ενώ ο Ντάνο έχει ήδη δείξει την ερμηνευτική αξία του, ο Ράτκλιφ παλεύει τα τελευταία χρόνια να αποτινάξει από πάνω του το ρόλο του Χάρι Πότερ και επιτέλους εδώ το καταφέρνει. Στην ουσία της, είναι «άλλη μια» ταινία που μιλά για προβληματική εφηβεία και εύρεση σεξουαλικής ταυτότητας, αλλά επιλέγει να το κάνει με πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Εύσημα στη σκηνοθεσία, φυσικά, αλλά και στη μουσική, στην οποία συμβάλλουν και οι κεντρικοί πρωταγωνιστές. Πολύ δυνατό πρώτο μέρος, σχετικά, όμως, άνισο δεύτερο μισό.

Ερασιτέχνες Παράνομοι (the Young Offenders)

Χωρίς ιδιαίτερες προσδοκίες πήγα να δω αυτή την ταινία, την οποία ως τώρα απέφευγα σε φεστιβάλ που την είχα συναντήσει, αλλά το τόλμησα τελικά, μετά από πολύ καλά σχόλια που διάβασα ότι πήρε στο φεστιβάλ του Λονδίνου. Και πραγματικά, η ταινία με αντάμειψε χαρίζοντας μου απλόχερα διασκέδαση, με αυτή την χαμηλού προϋπολογισμού, ιρλανδέζικη παραλλαγή του Trainspotting. Tα συστατικά της είναι καλή σκηνοθεσία και ωραίο πρωταγωνιστικό δίδυμο που βγάζει μπόλικο χιούμορ. Δυο κολλητοί φίλοι, ένας μικροαπατεώναα κλέφτης ποδηλάτων και ο πιστός του ακόλουθος αποφασίζουν να ξεκινήσουν ένα κυνήγι θησαυρού, αναζητώντας σακιά ηρωίνης που ξεβράστηκαν σε νότια παραλία. Ωραίο σενάριο, ωραία χημεία των δυο κεντρικών πρωταγωνιστών που βγάζει αβίαστα το γέλιο, αλλά και ένα μεγάλο κρίμα, γιατί θα άξιζε να είχε λίγο πιο προσεγμένη εικόνα, καθώς η φωτογραφία μάλλον θυσιάστηκε στο βωμό του low-budget.

Η Ζωή μιας Γυναίκας (Une Vie)

Η ταινία του Στεφάν Μπριζέ δεν είναι μια παραδοσιακή ταινία εποχής. Ο Μπριζέ σκηνοθετεί με φρεσκάδα και σύγχρονο τρόπο τη ζωή της Ζαν στη Νορμανδία του 1819. Η αθωότητα δίνει τη θέση της στις απογοητεύσεις: απογοητεύσεις που προέρχονται από την προδοσία και την απώλεια. Ο Μπριζέ επιλέγει να αφήσει τα σημαντικά εκτός κάδρου: η ζωή της Ζαν μάς αποκαλύπτεται μόνο σε στιγμές. Ο θεατής καλείται να συνθέσει αυτό το παζλ. Πρόκειται για ένα άλλοτε συναρπαστικό και άλλοτε απογοητευτικό παιχνίδι, καθώς δυσκολεύεσαι να ταυτιστείς συναισθηματικά με την ηρωίδα και τα προβλήματά της, εξαιτίας του αποσπασματικού τρόπου με τον οποίο αυτά παρουσιάζονται στην οθόνη.

Η Πόλη της Σιωπής (Interlude City of a Dead Woman)

Η Δάφνη είναι μία γυναίκα που έχει επιλέξει την απομόνωση στο νησί της Πάτμου. Μόνη της συντροφιά ένα ζευγάρι ηλικιωμένων Βρετανών που ζουν στο νησί πολλές δεκαετίες. Στο ίδιο νησί θα φτάσει και ένας ιερέας, ο Θεόντορικ, για μία μελέτη πάνω στην Αποκάλυψη του Ιωάννη και θα συγκινηθεί βαθιά από το δράμα που φαίνεται να περνά η Δάφνη. Στο νησί φτάνει, όμως, και ο Έστεμπαν, ένας ταυρομάχος που ακολουθεί τα βήματα της μητέρας του που τον εγκατέλειψε πολλά χρόνια πριν. Η Άντζελα Ισμαήλος γράφει, πρωταγωνιστεί και ερμηνεύει τον κεντρικό ρόλο της ταινίας, τη Δάφνη. Κι ενώ επιδεικνύει σκηνοθετική δεινότητα (στον τρόπο που κινηματογραφεί το νησί και στον τρόπο που επιλέγει τα πλάνα της) και έχει εξαιρετικούς συνεργάτες (η φωτογραφία του Σίμου Σαρκετζή είναι υπέροχη, το ίδιος και ο ήχος του Κώστα Βαρυμπομπιότη), στο σενάριο επιδεικνύει μια ασάφεια και μία μάλλον προχειρότητα (θυμίζοντας ενίοτε σενάριο σαπουνόπερας). Οι ήρωες επιδίδονται σε φιλοσοφικές συζητήσεις, λίγα μαθαίνουμε για τα κίνητρα και τις πράξεις τους και είναι πολύ δύσκολο να ταυτιστούμε μαζί τους. Αυτοί που πραγματικά «μας κρατούν στη γη» είναι οι υπέροχοι Σάρα Μάιλς (υποψήφια για Όσκαρ για την «Κόρη του Ράιαν») και ο Μπέρναντ Χιλ (ο καπετάνιος του «Τιτανικού»). Και οι δύο απόλαυση να τους βλέπεις στην οθόνη.