Βίβιαν Παπαγεωργίου: Μια “Lost & Found” συνέντευξη
Θυμάμαι πριν χρόνια, είχα γνωρίσει τη Βίβιαν Παπαγεωργίου στο σπίτι ενός κοινού μας φίλου, επίσης σκηνοθέτη, ευχάριστη και κοινωνική καθώς είναι πιάσαμε σχεδόν αμέσως κουβέντα. Μου μίλησε τότε για μια ιδέα που είχε, για μια μικρού μήκους animation ταινία με κεντρικό χαρακτήρα μία… βαλίτσα σε ένα αεροδρόμιο. Μου φάνηκε από την αρχή μια ιδέα πολύ ενδιαφέρουσα, μια ιδέα που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κάτι μεγαλύτερο. Έκτοτε μεσολάβησαν πολλά, κορωνοϊός, lockdown… Φτάνοντας στο σήμερα, η ταινία έχει ολοκληρωθεί και όπως η βαλίτσα που πρωταγωνιστεί έτσι και αυτή έχει ταξιδέψει πολύ: σε σημαντικά φεστιβάλ σε ολόκληρο τον κόσμο!
Ολοκληρώνοντας τον κύκλο εκείνης της πρώτης συνάντησης, καθίσαμε με την δημιουργό της ταινίας για να κουβεντιάσουμε για αυτό το ταξίδι της στον κόσμο του animation.
-Συχνά αναφέρεις το Lost & Found ως την πιο προσωπική ως τώρα δουλειά σου. Θες να μας πεις πως ξεκίνησε αρχικά η ιδέα, ποια είναι η ιστορία πίσω από την ιστορία;
Αυτή η ταινία είναι προσωπική και κάπως αυτοαναφορική, με την έννοια πως αυτή η βαλίτσα είμαι εγώ! Λατρεύω να ταξιδεύω, θέλω να είμαι ελεύθερη και να μην ορίζει κανείς την ζωή μου. Άλλωστε η έννοια της ελευθερίας και της αυτοδιάθεσης είναι βασικά και κατοχυρωμένα συνταγματικά δικαιώματα και ναι, ακόμη κι αν είσαι μια βαλίτσα -μεταφορικά μιλώντας- έχεις δικαίωμα να επιλέξεις τον τρόπο της ζωής σου ακόμη κι αν θεωρείται αντισυμβατικός…
Η ιστορία πίσω από την ιστορία είναι κάπως περιπετειώδης! Δημιουργήθηκε μέσα από μια δυσάρεστη εμπειρία και κατέληξε μια χιουμοριστική ταινία. Κάπου το μακρινό 2016, επιστρέφοντας από ένα ταξίδι, η αεροπορική εταιρία έχασε την βαλίτσα μου και επί ένα μήνα δεν ήξερε πού βρίσκεται. Εγώ, όντας πολύ στενοχωρημένη και στρεσαρισμένη έφτιαχνα ιστορίες στο μυαλό μου για την τύχη της βαλίτσας. Σκεφτόμουν μήπως κάπου είναι και κλαίει γιατί της λείπω ή πως ίσως το έσκασε και παρτάρει με άλλες βαλίτσες! Έγραψα λοιπόν αυτό το σενάριο και το έστειλα στον διαγωνισμό σεναρίου Short Film Fund της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου που είχε ως βραβείο, χρηματοδότηση από την COSMOTE TV και στην συνέχεια το έβγαλα από το μυαλό μου καθώς δεν ήλπιζα σε κάτι. Η έκπληξη ήταν πως το σενάριο διακρίθηκε και αφού πέρασε από τρία στάδια κατέληξε στην τελική διάκριση. Αυτά τα τρία στάδια βέβαια, σήμαιναν πολύ δουλειά από την μεριά μου όπου στην πορεία συνάντησα ανθρώπους που με εμπιστεύτηκαν και πίστεψαν σε μένα και στο σενάριο.
Χωρίς να υποτιμώ την πολύτιμη συνεισφορά όλων των συνεργατών, ο πιο σημαντικός εξ αυτών -εκ των πραγμάτων- ήταν ο animator της ταινίας, ο Γιώργος Μελισσαρόπουλος, που πίστεψε σ’ αυτό, χωρίς να με ξέρει και χωρίς να ξέρουμε αν θα πάρουμε τελικά την χρηματοδότηση. Δουλέψαμε πολύ για να βρούμε τον χαρακτήρα της ταινίας, τα χρώματα, το background και έτσι κατάφερα στην τελική συνέντευξη να πείσω την επιτροπή πως ναι, μπορώ να το κάνω! Η συνέχεια ήταν συναρπαστική καθώς η συνεργασία μου μαζί του αλλά και με τον συνεργάτη του, τον Άκη Μελάχρη, αποδείχθηκε απολαυστική εμπειρία καταλήγοντας να μπούμε και στις τελικές υποψηφιότητες των βραβείων Ίρις της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
-Είμαστε τελικά η βαλίτσα μας; Τι σημασία και τι προεκτάσεις έχει η βαλίτσα για κάθε ταξιδιώτη;
Μια βαλίτσα μπορεί να σημαίνει έναν μικρό ή μεγάλο αποχωρισμό, ή την αρχή μιας καινούργιας εμπειρίας. Μπορεί να την φτιάχνεις για να φύγεις για ταξίδι αναψυχής, μπορεί να πηγαίνεις κάπου για να δεις αγαπημένα πρόσωπα, μπορεί όμως να ετοιμάζεις μια βαλίτσα για το νοσοκομείο ή ακόμη και να ξεριζώνεσαι από τον τόπο σου. Τι να χωρέσεις σε μια βαλίτσα; Θυμάμαι ένα επεισόδιο του Mr Bean που ετοιμάζει την βαλίτσα του για διακοπές και προσπαθεί να χωρέσει αυτά που θεωρεί απαραίτητα και το πιο απαραίτητο απ’ όλα είναι το λούτρινο αρκουδάκι του. Σε μια βαλίτσα μπορεί να έχεις την ζωή σου σε περίληψη: το αγαπημένο σου ρούχο, την φωτογραφία ενός αγαπημένου προσώπου ή ένα βιβλίο που σε συναρπάζει. Για τον καθένα μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό, αλλά σίγουρα μια βαλίτσα μπορεί να χωρέσει πολλές αναμνήσεις.
-Μυθοπλασία, ντοκιμαντέρ, τώρα και animation. Πλέον μπορείς να πεις ότι έχεις δοκιμάσει όλα τα είδη. Πόσο διαφορετική ήταν αυτή η πρόκληση και γιατί την επέλεξες, τι δυσκολίες αντιμετώπισες;
Η αλήθεια είναι πως δεν μου αρέσουν τα στεγανά και βαριέμαι εύκολα. Επίσης θέλω να δοκιμάζω τις δυνάμεις μου σε διαφορετικά πράγματα κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μπορώ να πω πια, πως έχω δοκιμαστεί σε όλα τα κινηματογραφικά είδη. Το να κάνω animation δεν ήταν στους άμεσους στόχους μου και στην ουσία αυτό με διάλεξε! Όταν σκέφτηκα αυτό το σενάριο δεν υπήρχε άλλος τρόπος να γίνει ταινία, παρά μόνο ως animation. Ήταν κάτι τελείως διαφορετικό από ότι έχω κάνει μέχρι τώρα, και θεματικά και τεχνικά. Το αγαπημένο μου στάδιο σε μια ταινία είναι όταν φτάνω στο μοντάζ και βλέπω την ταινία να παίρνει μορφή. Με το animation ένιωσα σαν να πήγα κατευθείαν σ’ αυτό το στάδιο. Ήταν μια διαδικασία που απόλαυσα από την αρχή μέχρι το τέλος, ίσως γιατί ήταν η πρώτη φορά που έκανα κάτι χιουμοριστικό, ίσως γιατί η συνεργασία μου με τον animator της ταινίας ήταν παραπάνω από αρμονική και άψογη ή και τα δυο!
Η δυσκολία που συνάντησα δεν είχε να κάνει με την ίδια την ταινία αλλά κυρίως με τον προϋπολογισμό, καθώς δεν βρήκαμε τελικά από κάπου αλλού χρηματοδότηση και παραμείναμε μόνο με αυτή από το βραβείο της COSMOTE TV. Έτσι αναγκαστήκαμε να κάνουμε κάποιους μικρούς συμβιβασμούς για να μπορέσει να βγει η ταινία. Ευτυχώς όμως η συνεργασία ήταν πολύ καλή, οι συμβιβασμοί από την μεριά των animator σήμαιναν περισσότερη δουλειά γι’ αυτούς και τους ευγνωμονώ γι΄ αυτό, και τελικά το αποτέλεσμα ήταν παραπάνω από ικανοποιητικό, τουλάχιστον για μένα. Επίσης, μεγάλο μέρος της ταινίας έγινε μέσα στην καραντίνα που σημαίνει ότι χρησιμοποιήσαμε όλα τα μέσα που προσέφερε η τεχνολογία για να επικοινωνούμε και να προχωράμε με την ταινία. Από την άλλη βέβαια, εκείνες οι μέρες της καραντίνας ήταν για μένα ιδιαίτερα δημιουργικές οπότε ουδέν κακό αμιγές καλού.
-Βαλίτσες που αισθάνονται και περπατούν, αεροπλάνα που κουνάνε σαν πουλιά τα φτερά τους, ένας κόσμος ίδιος αλλά και τόσο διαφορετικός από τον δικό μας. Κάνοντας τελικά τo animation τι ελευθερίες και τι περιορισμούς σου έδωσε;
Η ελευθερία που σου δίνει το animation είναι μοναδική! Το να προσωποποιήσω κάτι άψυχο ή να φαντάζομαι αεροπλάνα που κουνάνε τα φτερά τους είναι κομμάτι της προσωπικότητας μου και δεν μου φαίνεται παράξενο. Αρκετοί ήταν οι θεατές που μετά την ταινία, μου σχολίασαν πως δεν θα ξαναβάλουν την βαλίτσα τους στην ντουλάπα! Για μένα όμως μπορεί να έχει ψυχή και προσωπικότητα το κάθε αντικείμενο και δεν νομίζω πως είμαι η μοναδική. Άλλωστε έχουμε δει animation ταινίες με παιχνίδια που ζωντανεύουν, με ζώα που μιλάνε ή για να το πάω στην άλλη άκρη έχουμε δει και άπειρα θρίλερ με κούκλες δεν τις λες και αγνές ψυχές…
Το θέμα είναι πως με το animation μπορείς να δημιουργήσεις έναν κόσμο από το μηδέν, έναν κόσμο που δεν υπάρχει παρά μόνο στην φαντασία σου και το μόνο που μπορεί να σταθεί εμπόδιο σ’ αυτό, είναι το γνωστό σε όλους μας πρόβλημα του προϋπολογισμού. Δυστυχώς τα λεφτά για μια ταινία δεν είναι ποτέ αρκετά (και θα είσαι τυχερός αν τα έχεις κι αυτά) γιατί οι χρηματοδοτήσεις δίνονται με το σταγονόμετρο και η πολιτεία θα έπρεπε να σταθεί στο πλευρό των δημιουργών και να αναγνωρίσει έμπρακτα την δουλειά που γίνεται τα τελευταία χρόνια. Τα «μπράβο» και τα ευχολόγια δεν είναι αρκετά, χρειαζόμαστε χρήματα! Πόσο μάλλον όταν το animation είναι πολύ κοστοβόρο κινηματογραφικό είδος, γιατί απαιτεί τεράστιο όγκο εργατοωρών για τον animator. Δεν μπορείς πάντα να βασίζεσαι στο μεράκι και στην καλή θέληση των συνεργατών σου. Οι άνθρωποι του σινεμά, ζουν από αυτό και θα έπρεπε να πληρώνονται ανάλογα. Όταν ολοκληρώσαμε την ταινία ήμουν τόσο ενθουσιασμένη με την διαδικασία, που σκεφτόμουν πόσο τέλεια θα ήταν να κάνω μια μεγάλου μήκους animation ταινία! Αυτό όμως ξέρω πως είναι σχεδόν απαγορευτικό και κατά συνέπεια ιδιαίτερα απογοητευτικό.
-Η αξιολάτρευτη βαλίτσα του Lost & Found ήταν γραφτό να γίνει όντως πολυταξιδεμένη, έχοντας γυρίσει πολλά φεστιβάλ και αποκομίσει εμπειρίες και διακρίσεις. Πες για το φεστιβαλικό ταξίδι της ταινίας;
Συνδέοντας αυτή την ερώτηση με την προηγούμενη, σχετικά με το τι σημαίνει μια βαλίτσα για τον κάθε ταξιδιώτη, θα πω πως για μένα η βαλιτσούλα της ταινίας μου είναι γεμάτη υπέροχες αναμνήσεις και εμπειρίες! Η ταινία ταξίδεψε σχεδόν σε όλο τον πλανήτη σε όλων των ειδών τα φεστιβάλ και σε κάποια ευτυχώς με το τέλος (;) της πανδημίας μπόρεσα και ταξίδεψα κι εγώ μαζί της! Η ταινία πήγε και σε φεστιβάλ στην Αμερικανική ήπειρο, κάτι που δεν περίμενα γιατί ο ανταγωνισμός στο animation είναι μεγάλος. Βρέθηκε ακόμη και στους φιναλίστ στο Los Angeles Animation και πήρα απίστευτη χαρά! Ένα από τα πρώτα φεστιβάλ που επιλέχθηκε ήταν το Fantoche Animation της Ελβετίας και μετά συνέχισε την πορεία του σε πολλά φεστιβάλ παιδικού κινηματογράφου και όχι μόνο, σε κάποια διακρίθηκε και έφτασε ακόμη και στις τελικές υποψηφιότητες της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Φυσικά το ταξίδι δεν τελειώνει εδώ, τουλάχιστον όχι ακόμη! Έχουμε κι άλλα ταξίδια μέσα στην χρονιά κι ελπίζω να μπορέσω να την συνοδέψω κι εγώ σε κάποια.
-Παράλληλα με το Lost & Found είχες και το Hansel που συνέχιζε το ταξίδι του στα φεστιβάλ. Πως ήταν να ταξιδεύεις παρέα με δυο project σου ταυτόχρονα;
Η ατυχία όσων ολοκληρώσαμε ταινία μέσα στο 2020 ήταν πως πέσαμε στην πανδημία και στα online φεστιβάλ. Το Hansel δυστυχώς, έπεσε στην περίπτωση και ευτυχώς προλάβαμε την Δράμα και τις Νύχτες Πρεμιέρας με φυσική παρουσία γιατί από κει και πέρα τα ελάχιστα φεστιβάλ που γίνανε με προβολές με κοινό ήταν στην άλλη άκρη του κόσμου! Για καλή μου τύχη όμως, μετά το περασμένο καλοκαίρι, που κάπως ηρεμήσαμε από αυτό το κακό, μπόρεσα και συνόδεψα και τις δυο ταινίες μου σε ένα αξέχαστο ευρωπαϊκό τουρ όπου ταξίδεψα σε τέσσερες χώρες και επισκέφτηκα έντεκα πόλεις! Το αστείο ήταν πως έπρεπε να σκέφτομαι κάθε φορά ποια ταινία μου παίζει και να μην τις μπερδέψω, μιλώντας για παράδειγμα για μια ατίθαση βαλίτσα σε ένα φεστιβάλ τρόμου! Η παράπλευρη απώλεια του να συμπέσουν δυο ταινίες σου είναι πως κάποιες φορές χρειάστηκε να αποφασίσω ποια ταινία θα θυσιάσω και δεν θα στείλω σε φεστιβάλ. Είναι σαν να σου ζητάνε να διαλέξεις ποιο δάχτυλο θέλεις να κόψεις… γίνεται; Ή όπως συνέβη με το φεστιβάλ παιδικού κινηματογράφου Ale Kino της Πολωνίας, που είναι 68 χρόνια φεστιβάλ, όπου έστειλα το Απολεσθέντα, μετά μας ζήτησαν το Hansel και τελικά επέλεξαν το τελευταίο. Δεν ήξερα αν πρέπει να χαρώ ή να στενοχωρηθώ καθώς ένιωθα πως ανταγωνίστηκα τον εαυτό μου κι έχασα και κέρδισα την ίδια στιγμή!
-Τι άλλο μας ετοιμάζεις; Έχεις ξεκινήσει να δουλεύεις σε κάτι νέο;
Πολλά τα σχέδια, λίγα τα λεφτά! Και δυστυχώς το σινεμά είναι πολύ δαπανηρό σπορ αλλά δεν το βάζουμε κάτω γιατί το αγαπάμε! Συζητάμε με τους animators του «Απολεσθέντα» για μια καινούργια ταινία που όμως ακόμη είναι στο στάδιο της αρχικής ιδέας. Σίγουρα θέλουμε να συνεργαστούμε ξανά! Στο μεταξύ, γράφω, σβήνω προσπαθώντας να γράψω σενάριο, μήπως καταφέρω κάποτε να κάνω μεγάλους μήκους ταινία και δουλεύω στο μυαλό μου δυο πειραματικά ταινιάκια (στο ένα έχω ήδη και το υλικό). Επίσης, παλεύω μόνη μου με τα γυρίσματα για δυο ντοκιμαντέρ που τρέχω σχετικά παράλληλα, γιατί θεωρώ πως έχουν και τα δυο κατά κάποιο τρόπο την αίσθηση του επείγοντος και έτσι μαζεύω υλικό. Τα ντοκιμαντέρ αυτά προβλέπεται να γίνουν μεγάλου μήκους αλλά για την ώρα δεν έχω χρηματοδότηση, οπότε όλα είναι ακόμη ρευστά. Κάτι απ’ όλα αυτά πιστεύω πως θα καταφέρω να ολοκληρώσω, καθώς ένα από τα χαρακτηριστικά μου -που με διαλύει σε προσωπικό επίπεδο- είναι το πείσμα και η επιμονή μου!
Κλείνοντας θα πω, πως το μόνο σίγουρο είναι πως λατρεύω την βαλίτσα της ταινίας μου αλλά και την κάθε βαλίτσα γιατί με ταξιδεύει και έτσι γεμίζω αναμνήσεις και εμπειρίες!
