21ο ΦΝΘ: Με τη φωνή και το βλέμμα μιας γυναίκας
Επιτυχημένο είναι ένα Φεστιβάλ που δεν κραυγάζει και δεν διαφημίζει τη στήριξή του στις γυναίκες δημιουργούς. Που θεωρεί φυσιολογικό -όπως και είναι- να υπάρχει έντονη παρουσία γυναικών στο πρόγραμμά του, χωρίς να χρειάζονται τυμπανοκρουσίες. Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης είναι μια τέτοια περίπτωση Φεστιβάλ. Ταινίες από γυναίκες για γυναίκες, ταινίες από γυναίκες για σημαντικά κοινωνικά -και όχι μόνο- ζήτηματα, ταινίες από άνδρες για γυναίκες και ταινίες για το τι σημαίνει να πρωτοστατείς είτε ως δημιουργός (όπως η Ούρσουλα Λε Γκεν), είτε ως φεμινίστρια -ή και με τις δύο ιδιότητες.
Το Κάλεσμα της Γκλόρια
Χρησιμοποιώντας την τεχνική του κολάζ, με κέφι και ρυθμό, το ντοκιμαντέρ της Σέρι Γκότκι επικεντρώνεται στην Γκλόρια Ορεστάιν, σπουδαία ακαδημαϊκό και εκπρόσωπο του οικοφεμινισμού. Με χιούμορ και ζωντάνια το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ είναι μια ιστορία ειπωμένη από την ίδια τη Γκλόρια, καθώς μιλάει για τη γνωριμία της με σημαντικές εκπροσώπους του σουρεαλισμού -στην λογοτεχνία και τη ζωγραφική. Και μας συστήνει τόσο το καλλιτεχνικό τους έργο, ενώ παράλληλα χαράζει και έναν διαφορετικό δρόμο ύπαρξης.
Κόσμοι της Ούρσουλα Λε Γκεν
Σημαντική εκπρόσωπος του φανταστικού, η συγγραφέας Ούρσουλα Λε Γκεν απεβίωσε πρόσφατα. Το ντοκιμαντέρ της Άργουεν Κάρι περιλαμβάνει συνεντεύξεις με την ίδια, αλλά και με άλλους γνωστούς λογοτέχνες, καθώς και μια γνωριμία με το έργο της -το οποίο στην ταινία παρουσιάζεται ως μια σειρά πινάκων. Η σκηνοθέτις εξερευνά την οικογενειακή ιστορία της Λε Γκεν και πώς αυτή τη διαμόρφωσε ως άνθρωπο και ως συγγραφέα, καθώς και την εξέλιξή της από γυναίκα δημιουργό που έγραφε σαν άνδρας σε σημαντική φεμινιστική παρουσία των αμερικανικών γραμμάτων, αναδεικνύοντας σε τέχνη ένα είδος λογοτεχνίας που κατά καιρούς είχε περιθωριοποιηθεί. Η επιτυχία του ντοκιμαντέρ είναι ότι παρουσιάζει μια γοητευτική προσωπικότητα που εάν κάποιος είναι γνώστης του έργου της Λε Γκεν, τότε το θαυμάζει ακόμα περισσότερο, ενώ αν δεν είναι θέλει να γίνει μύστης του κόσμου / των κόσμων της.
Αμυγδαλιά
Μία από τις δύο ελληνικές ταινίες που προβάλλονται στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, η Αμυγδαλιά της Χριστίνας Φοίβη. Το ντοκιμαντέρ είναι ίσως το πιο πρωτότυπο ελληνικό ντοκιμαντέρ του φετινού προγράμματος. Η σκηνοθέτις χρησιμοποιώντας τα δικά της βιώματα, αλλά και εκείνα άλλων γυναικών, αναρωτιέται για τις έννοιες της πατρίδας και των συνόρων, συνοδεύοντας τα κείμενα με εικόνες ανατρεπτικές που παραπέμπουν στην… ελληνικότητα (όπως το τσαρούχι). Ίσως να ξενίσει κάποιους η επιλογή αυτή, ωστόσο υπάρχει εδώ κάτι σημαντικό να ειπωθεί και ένας διαφορετικός τρόπος προσέγγισης.
H Μπάρμπαρα Ρούμπιν και η εκρηκτική underground σκηνή της NY
Σε ηλικία μόλις 18 ετών η Μπάρμπαρα Ρούμπιν δημιούργησε τη μικρού μήκους ταινία Christmas on Earth που συντάραξε τους καλλιτεχνικούς κύκλους της underground κινηματογραφικής σκηνής της Νέας Υόρκης. Το έτος ήταν 1964 και η Ρούμπιν υπήρξε στενή φίλη με τους μεγάλους της εποχής: από τον Γιόνας Μέκας και τον Άλεν Γκίνσμπεργκ, μέχρι τους Άντι Γουόρχολ και Μπομπ Ντίλαν. Το ντοκιμαντέρ σκιαγραφεί τη ζωή της νεαρής κοπέλας που έζησε έντονα, αγάπησε με πάθος το πρωτοποριακό σινεμά και αποφάσισε να αποτραβηχτεί πριν πεθάνει σε ηλικία μόλις 35 ετών. Το ντοκιμαντέρ του Τσακ Σμιθ είναι ένα πορτραίτο που καταφέρνει κάτι σπάνιο: να μεταδώσει στη μεγάλη οθόνη το γεμάτο ενέργεια πορτραίτο μιας ασυμβίβαστης δημιουργού.
Οι Κατίνες Μου
Η Αυτόνομη Ομάδα Γυναικών της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε τη δράση της στα μέσα της δεκαετίας του 1980, δημιουργώντας ένα φεμινιστικό περιοδικό, γραμμή βοήθειας και οργανώνοντας Φεστιβάλ. Αρκετά χρόνια μετά οι γυναίκες αυτές συναντιούνται και συζητούν για το τι κατάφερε η ομάδα και για το πώς άλλαξε αντιλήψεις. Σίγουρα το ντοκιμαντέρ δεν ξεχωρίζει για την ποιότητα ήχου και εικόνας, έχει όμως μια ενδιαφέρουσα ιστορία να πει για μια πλευρά του φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα.
Portraits
Δεκαεννέα γυναίκες στέκονται μπροστά στην κάμερα του σκηνοθέτη Χρήστου Πυθαρά και αντιδρούν χωρίς λόγο σε προσωπικές ερωτήσεις. Κάτι ανάμεσα σε installation και ντοκιμαντέρ, η ταινία αντλεί δύναμη από τα ίδια τα πορτραίτα των γυναικών: από τα βλέμματα, τα χαμόγελα, τις εκφράσεις δύναμης ή τις στιγμές που οι γυναίκες αυτές είναι ευάλωτες.
